1. Công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô (1925-1941):
Công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô (1925-1941) là quá trình mà Liên Xô đã thực hiện các kế hoạch 5 năm để phát triển công nghiệp nặng, nông nghiệp tập thể, văn hóa và giáo dục, đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân. Đây là nhiệm vụ chiến lược của Đảng Cộng sản Liên Xô để xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô, trong thời kỳ quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội.
Công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô (1925-1941) là một giai đoạn quan trọng trong lịch sử của nước Nga và thế giới. Trong giai đoạn này, Liên Xô đã thực hiện những cải cách kinh tế, chính trị, văn hóa và quốc phòng nhằm tạo ra một xã hội mới dựa trên nguyên tắc của chủ nghĩa Marx-Lenin. Các cải cách này bao gồm việc tập trung hóa quyền lực, đồng hóa các dân tộc, cải tạo nông nghiệp, công nghiệp hóa nhanh chóng, phát triển khoa học và giáo dục, xây dựng một quân đội mạnh mẽ và chuẩn bị cho cuộc chiến tranh phòng thủ chống lại phát xít Đức.
Sau hai lần thực hiện kế hoạch 5 năm, Liên Xô đã hoàn thành nhiệm vụ công nghiệp hóa (trong khi các nước tư bản phải mất hàng trăm năm), trở thành một cường quốc công nghiệp đứng thứ hai thế giới (sau Mỹ).
2. Bối cảnh lịch sử:
Bối cảnh Công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô (1925-1941) là giai đoạn sau khi Liên Xô khôi phục kinh tế sau cuộc nội chiến và chiến tranh can thiệp. Đây là thời kì Liên Xô đối mặt với nhiều thách thức từ phía các nước tư bản phương Tây, đồng thời cũng là thời kì Liên Xô có những bước tiến vượt bậc trong công nghiệp hóa và nông nghiệp hóa xã hội chủ nghĩa. Liên Xô đã thực hiện hai kế hoạch 5 năm liên tiếp để phát triển kinh tế, xây dựng cơ sở hạ tầng, đào tạo nhân lực và nâng cao đời sống nhân dân.
3. Nhiệm vụ trọng tâm:
Nhiệm vụ trọng tâm của Công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô (1925-1941) là công nghiệp hóa xã hội chủ nghĩa. Đây là một bước tiến quan trọng để nâng cao năng lực kinh tế, quốc phòng và khoa học kỹ thuật của Liên Xô, đáp ứng nhu cầu phát triển của xã hội chủ nghĩa. Công cuộc công nghiệp hóa được thực hiện theo đường lối ưu tiên phát triển công nghiệp nặng mà trọng tâm là ngành công nghiệp chế tạo máy công cụ, ngành công nghiệp năng lượng (điện, than, dầu mỏ), ngành chế tạo máy móc nông nghiệp và ngành công nghiệp quốc phòng. Công cuộc công nghiệp hóa được thực hiện qua các kế hoạch 5 năm, trong đó kế hoạch đầu tiên (1928-1932) là quan trọng nhất, đã đặt nền móng cho sự phát triển của các kế hoạch sau.
4. Quá trình thực hiện:
Quá trình thực hiện Công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô (1925-1941) là một giai đoạn quan trọng trong lịch sử của nước này. Sau khi giành được chiến thắng trong cuộc Nội chiến Nga, Đảng Cộng sản Liên Xô đã đặt ra mục tiêu xây dựng một xã hội mới dựa trên nguyên tắc của chủ nghĩa Marx-Lenin. Để thực hiện điều này, Đảng đã tiến hành một loạt các biện pháp cải cách kinh tế, chính trị, văn hóa và xã hội, nhằm tăng cường quyền lực của Nhà nước, phát triển công nghiệp hóa và nông nghiệp hóa, đào tạo lực lượng lao động kỹ thuật cao, và xóa bỏ các đối lập giai cấp.
– Quá trình công nghiệp hóa xã hội chủ nghĩa của Liên Xô được thực hiện thông qua những kế hoạch năm năm.
– Từ năm 1925 – 1941, nhân dân Liên Xô đã thực hiện 3 kế hoạch năm năm:
+ Lần thứ nhất (1928 – 1932).
+ Lần thứ hai (1933 – 1937).
+ Lần thứ 3 được thực hiện từ năm 1937, song, bị gián đoạn bởi cuộc chiến tranh xâm lược của phát xít Đức vào năm 1941.
Ba kế hoạch 5 năm trong Công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô (1925-1941) là những chương trình phát triển kinh tế và xã hội mà Đảng Cộng sản Liên Xô đề ra nhằm biến Liên Xô từ một nước nông nghiệp lạc hậu thành một cường quốc công nghiệp hiện đại. Các kế hoạch này được thực hiện dưới sự lãnh đạo của Iosif Stalin, người đã đánh bại các đối thủ chính trị như Leon Trotsky, Nikolai Bukharin và Grigory Zinoviev để trở thành người cầm quyền tối cao của Liên Xô.
Kế hoạch 5 năm đầu tiên (1928-1932) nhằm mục tiêu phát triển nhanh chóng các ngành công nghiệp nặng như thép, than, điện, máy móc, vũ khí và vận tải. Để tạo nguồn lực cho công nghiệp hóa, chính quyền Stalin đã thực hiện chính sách thu hồi đất đai của các nông dân giàu có và hợp tác hóa toàn bộ nông nghiệp. Điều này đã gây ra sự kháng cự gay gắt của các kulak và nhiều nông dân khác, dẫn đến các vụ bạo loạn, thiêu rụi mùa màng và giết chết gia súc. Hậu quả là nông sản giảm sút, gây ra nạn đói ở nhiều vùng như Ukraine, Kazakhstan và Vùng Nam Ural, cướp đi sinh mạng của hàng triệu người.
Kế hoạch 5 năm thứ hai (1933-1937) tiếp tục ưu tiên cho công nghiệp nặng, đồng thời phát triển các ngành công nghiệp nhẹ như dệt may, giày dép, đồ gỗ và đồ gia dụng. Ngoài ra, kế hoạch này cũng nhấn mạnh vào việc xây dựng các công trình công cộng lớn như kênh đào Volga-Don, đập Dnieper và đường sắt xuyên Siberia. Kế hoạch này đã mang lại những thành tựu đáng kể cho kinh tế Liên Xô, giúp tăng sản lượng công nghiệp gần gấp bốn lần và sản lượng nông nghiệp vượt qua mức trước khi có kế hoạch 5 năm đầu tiên. Tuy nhiên, kế hoạch này cũng gặp phải những khó khăn và thiếu sót như sự lãng phí nguyên liệu, thiếu hụt hàng tiêu dùng, chất lượng sản phẩm thấp và áp lực lao động cao.
Kế hoạch 5 năm thứ ba (1938-1941) được đặt ra trong bối cảnh Liên Xô đối mặt với nguy cơ chiến tranh từ phía Đức Quốc xã. Do đó, kế hoạch này tập trung vào việc tăng cường khả năng phòng thủ của quân đội, bằng cách phát triển các ngành sản xuất vũ khí, đạn dược, máy bay, tàu chiến và xe tăng. Đồng thời, kế hoạch này cũng nhằm nâng cao đời sống của nhân dân, bằng cách tăng sản lượng các mặt hàng tiêu dùng và cải thiện các dịch vụ giáo dục, y tế và văn hóa. Tuy nhiên, kế hoạch này đã bị gián đoạn bởi sự xâm lược của Đức Quốc xã vào Liên Xô vào năm 1941, khiến cho nhiều nhà máy phải di dời về phía Đông xa xôi.
5. Thành tựu đạt được:
– Từ một nước nông nghiệp lạc hậu, Liên Xô đã vươn lên trở thành một cường quốc công nghiệp xã hội chủ nghĩa, có sản lượng công nghiệp chiếm 77,4% tổng sản phẩm quốc dân vào năm 1937. Các ngành công nghiệp nặng như chế tạo máy móc, năng lượng, quốc phòng… được ưu tiên phát triển, tạo ra những kỳ tích như nhà máy thủy điện Đơ-nhi-ép, đường sắt xuyên Siberia, kênh đào Volga-Đông…
– Nông nghiệp được cơ giới hóa và tập thể hóa, với 93% số hộ nông dân và hơn 90% diện tích ruộng đất được đưa vào các hợp tác xã sản xuất vào cuối những năm 30. Sản xuất lương thực và các sản phẩm chăn nuôi tăng lên đáng kể, đảm bảo cung cấp cho công nhân và binh sĩ.
– Văn hóa giáo dục được coi trọng và phát triển rộng rãi. Liên Xô đã thanh toán được nạn mù chữ, hoàn thành phổ cập giáo dục tiểu học trong cả nước và tiến tới thực hiện phổ cập giáo dục THCS tại các thành phố lớn. Các trường đại học và viện nghiên cứu khoa học được thành lập và mở rộng, đào tạo ra hàng loạt các nhà khoa học, kỹ sư, nhà văn, nhà thơ, nhà điện ảnh… có tầm ảnh hưởng quốc tế.
– Xã hội được cải cách theo nguyên tắc xã hội chủ nghĩa, loại bỏ các giai cấp bóc lột và thiết lập sự bình đẳng giữa các giai cấp lao động là công nhân, nông dân và trí thức. Các quyền tự do dân chủ của nhân dân được bảo đảm, phụ nữ được giải phóng và tham gia vào các hoạt động xã hội.
– Quan hệ ngoại giao của Liên Xô được cải thiện và mở rộng. Liên Xô đã từng bước phá vỡ chính sách bao vây, cô lập của các nước phương Tây, thiết lập quan hệ ngoại giao với các cường quốc tư bản như Đức, Anh, Pháp, Nhật, Mỹ… Liên Xô cũng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì hòa bình thế giới, chống lại phát xít và giúp đỡ các nước đang đấu tranh giành độc lập.
Những thành tựu của công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô (1925-1941) không chỉ có ý nghĩa cho sự phát triển của nước Nga mà còn là nguồn cảm hứng và động lực cho các nước khác trên thế giới theo đuổi con đường xã hội chủ nghĩa.
6. Hạn chế cần khắc phục
Công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô từ năm 1925 đến năm 1941 đã đạt được những thành tựu to lớn về công nghiệp hóa, tập thể hóa nông nghiệp, phát triển văn hóa giáo dục và nâng cao vai trò của Liên Xô trên trường quốc tế. Tuy nhiên, công cuộc này cũng gặp phải những hạn chế cơ bản, gồm:
– Đường lối lãnh đạo mang tính chủ quan, duy ý chí, không phản ánh đúng thực tế và nguyện vọng của nhân dân. Đảng Cộng sản Liên Xô thiếu dân chủ, bị biến dạng bởi sự độc tài của Stalin và các thế lực thân cận. Nhiều nhà lãnh đạo và cán bộ cách mạng bị loại bỏ, bị ám sát hoặc bị xử tử trong các cuộc thanh trừng chính trị.
– Cơ chế kinh tế kế hoạch hóa tập trung, quan liêu bao cấp làm cho sản xuất trì trệ, thiếu hiệu quả và linh hoạt. Nhà nước can thiệp quá sâu vào kinh tế và đời sống của nhân dân, gây ra sự thụ động, phụ thuộc và thiếu sáng tạo. Nền kinh tế Liên Xô không có khả năng thích ứng với những biến đổi của thế giới và nhu cầu của xã hội.
– Chưa chú trọng đúng mức đến việc nâng cao đời sống nhân dân. Nhà nước ưu tiên phát triển công nghiệp nặng và quốc phòng, bỏ bê các ngành sản xuất tiêu dùng và dịch vụ. Đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân còn khó khăn, thiếu đa dạng và phong phú. Nhân dân bị hạn chế quyền tự do ngôn luận, biểu đạt và tham gia vào các hoạt động xã hội.
Những hạn chế này đã làm suy yếu nền kinh tế xã hội của Liên Xô, gây ra những mâu thuẫn và bất mãn trong quần chúng, làm mất đi sự tin cậy và ủng hộ của nhân dân đối với Đảng Cộng sản và chính quyền Liên Xô.
