Chữ Nôm, một hệ thống chữ viết riêng của người Việt, đã đánh dấu một cột mốc quan trọng trong lịch sử phát triển văn minh của dân tộc Việt Nam. Chữ Nôm ra đời phản ánh ý chí tự cường dân tộc, và có tác dụng trong việc nâng cao địa vị của tiếng Việt. Nó đánh dấu một bước phát triển lớn của nền văn hoá dân tộc trên con đường độc lập. Bài viết này sẽ trình bày về sự ra đời và sự phát triển của chữ Nôm qua các giai đoạn lịch sử, từ những bước đầu tiên cho đến khi nó trở thành một phần quan trọng của văn hóa và văn hoá dân tộc.
Thời Kỳ Đầu – Sự Xuất Hiện Lẻ Tẻ
Ban đầu, chữ Nôm xuất hiện với những hiện tượng lẻ tẻ trong văn bản. Ví dụ, từ “Bố Cái đại Vương” là tên hiệu nửa Nôm nửa chữ của người Việt thời bấy giờ (năm 791) tặng ông Phùng Hưng, người đã đánh đuổi quân nhà Đường ra khỏi phủ đô hộ. Đến đời Đinh, nhân dân Việt Nam đã sử dụng chữ Nôm để đặt tên nước là “ĐẠI CỒ VIỆT”.
>>> Xem thêm về Chữ nôm là gì? Sự hình thành chữ nôm qua bài viết ACC Group
Thời Kỳ Trung Đại – Phát Triển Và Ảnh Hưởng
Ở thời kỳ này, chữ Nôm thường là nguyên hình chữ Hán và ghi chép theo lời nói của người Việt, cho nên có sự kết hợp yếu tố Hán. Và hình như cũng chưa thấy có hiện tượng Viết Nôm các hư từ. Chưa có cách viết hư từ thì nhất định chưa thể có được những câu hoàn toàn Nôm.
Thời Kỳ Trần – Chữ Nôm Trong Cuộc Sống Xã Hội
Đến triều đại Trần, không những giai cấp phong kiến dùng chữ Nôm ghi tên làng, tên đất của nước ta vào các sổ sách, thư từ công văn mà ngay nhân dân cũng dùng chữ Nôm để ghi tên họ, làng xóm của mình vào các văn từ, khế ước, văn bia, chuông, khánh… Chẳng hạn, chuông đồng ở chùa Pháp Vân, Đồ Sơn đúc vào thời Lý đã có khắc hai chữ Nôm “Ông Hà”.
Thời Kỳ Lý – Sự Phát Triển Của Văn Bản Nôm
Văn bia có chữ Nôm xưa nhất là bia “Phụng thánh phu nhân Lê thị mộ chí” dựng ở chùa Diên Linh, xã Hương Nộn, tổng Di Nậu, huyện Tam Nông, tỉnh Vĩnh Phú, khắc vào đời Lý Anh Tông (1173) gồm có tám chữ Nôm: “Bà Cảm, đầu đình, cửa ngõ, bến sông”. Các chữ Nôm hiện có trong các văn bia đời Lý chủ yếu là ghi tên đất, tên người. Nhưng bước sang thời Trần, chúng ta đã thấy xuất hiện các bài thơ phú viết bằng chữ Nôm.
Sự Phát Triển Liên Tục – Những Tên Tuổi Nổi Bật
Xưa nay, các nhà nghiên cứu thường nhắc đến Nguyễn Thuyên (Hàn Thuyên), Nguyễn Sĩ Cố, Chu Văn An v.v.. đã sáng tác thơ, phú, Nôm. Hiện nay chúng ta không còn những văn bản đó để làm chứng tích. Nhưng căn cứ vào sách “Tam tổ thực lục” viết ở thời Trần, chúng ta thấy có chép một bài thơ Nôm bốn câu, tương truyền là do Điểm Bích (Cung nhân Trần Anh Tông) soạn:
“Vằng vặc trăng mai ảnh nước, Hiu hiu, gió trúc ngâm sênh. Người hoà tươi tốt cành hoà lạ, Mầu Thích Ca nào thử hữu tình”.
>>> Xem thêm về Chữ nôm là gì? Cách thức cấu tạo chữ nôm qua bài viết ACC Group
Thời Kỳ Trung Đại – Chữ Nôm Được Sử Dụng Rộng Rãi
Rõ ràng, đến đời Trần, chữ Nôm đã thực sự hình thành và được nhân dân sử dụng trong việc sáng tác thơ phú. Đến thế kỷ XV, các tác phẩm: Nguyễn Trãi – Quốc âm thi tập, Lê Thánh Tông – Hồng Đức quốc âm thi tạp ra đời càng làm cho mọi người tin tưởng vào tiếng Việt.
Thời Kỳ Đại Việt – Nguyễn Bỉnh Khiêm Và Thơ Nôm
Tiếp đến là Nguyễn Bỉnh Khiêm (1491-1585), riêng về phần thơ Nôm; ông đã để lại cho đời tập thơ “Bạch vân quốc ngữ thi”. Qua tập thơ này, chúng ta thấy Nguyễn Bỉnh Khiêm quí trọng, phát triển thơ văn quốc âm. Ông đã lên án tất cả những thói hư tật xấu của xã hội phong kiến, cảnh nhân tình thế thái đảo điên, cương thường đạo lý suy sụp.
Thời Kỳ Phục Hưng – Sự Phát Triển Mạnh Mẽ
Từ thế kỷ XVII đến thế kỷ XIX văn thơ Nôm phát triển rất mạnh, bất chấp chính sách của triều đình Lê – Trịnh hạn chế việc in sách Nôm. Nhưng các tác phẩm viết bằng chữ Nôm vẫn cứ lưu hành trong dân gian, như “Lâm Tuyền kỳ ngộ”, “Chinh phụ ngâm”, “Cung oán ngâm khúc”… Ngoài thơ Nôm, một bộ lịch sử diễn ca đầu tiên viết bằng chữ Nôm đã xuất hiện, bộ “Thiên nam ngữ lục” gồm có trên 8.000 câu thơ lục bát, kể lại lịch sử nước ta từ đời Hồng Bàng đến triều Mạc.
Kết Luận
Chữ Nôm không chỉ đánh dấu sự phát triển văn hoá và văn hóa dân tộc Việt Nam mà còn giữ lại những giá trị văn hóa quý báu và sự đoàn kết của người Việt. Nó đã đánh dấu một bước phát triển lớn của dân tộc Việt trên con đường độc lập và tự cường.
FAQs
-
Chữ Nôm có tồn tại trong tiếng Việt hiện đại không? Chữ Nôm hiện nay ít được sử dụng trong tiếng Việt hiện đại. Tuy nhiên, nó vẫn tồn tại trong nghiên cứu văn hóa và lịch sử.
-
Ai là những người nổi tiếng viết thơ Nôm? Các tác gia nổi tiếng viết thơ Nôm bao gồm Nguyễn Thuyên, Nguyễn Sĩ Cố, Chu Văn An và Nguyễn Bỉnh Khiêm.
-
Chữ Nôm có ảnh hưởng đến ngôn ngữ tiếng Việt không? Chữ Nôm có ảnh hưởng lớn đến ngôn ngữ tiếng Việt, đặc biệt trong việc phát triển văn hóa và văn hoá dân tộc.
-
Tại sao việc in sách Nôm bị hạn chế trong thời kỳ Lê – Trịnh? Chính sách hạn chế in sách Nôm trong thời kỳ Lê – Trịnh có thể xuất phát từ việc kiểm soát thông tin và văn bản để duy trì sự kiểm soát quyền lực.
-
Chữ Nôm còn được sử dụng trong giáo dục không? Hiện nay, chữ Nôm không còn được sử dụng trong giáo dục chính thống ở Việt Nam, nhưng nó vẫn tồn tại trong nghiên cứu và bảo tồn di sản văn hóa.
