1. Trật tự thế giới mới là gì?
Thuật ngữ “Trật tự thế giới mới” được sử dụng để chỉ bất kỳ giai đoạn lịch sử mới nào chứng minh sự thay đổi mạnh mẽ trong tư tưởng chính trị thế giới và cán cân quyền lực. Đây là một khái niệm rất quan trọng trong lịch sử thế giới, đặc biệt là trong thời kỳ hậu Chiến tranh Lạnh và sự thống nhất của các nước phương Tây.
Giai đoạn này thường được xem là sự dịch chuyển từ thế giới Xô viết và thế giới đối đầu trong Chiến tranh Lạnh sang một thế giới thống nhất hơn và phát triển bền vững hơn. Trật tự thế giới mới được xem là một khuynh hướng toàn cầu hóa, trong đó các quốc gia phải hợp tác với nhau để giải quyết các vấn đề toàn cầu như biến đổi khí hậu, phát triển và quyền con người.
Tổng thống Liên Xô Mikhail Gorbachev và Tổng thống Hoa Kỳ George H. W. Bush đã sử dụng thuật ngữ này để cố gắng xác định bản chất của thời kỳ hậu Chiến tranh lạnh và tinh thần hợp tác quyền lực tuyệt vời mà họ hy vọng có thể thành hiện thực. Tuy nhiên, nhiều người cho rằng Trật tự thế giới mới không chỉ đơn thuần là sự thay đổi trong quan hệ giữa các quốc gia, mà còn là sự thay đổi trong cách tiếp cận và suy nghĩ về vấn đề toàn cầu.
Sự phát triển không ngừng của công nghệ thông tin và truyền thông cũng đang đem lại những thay đổi và thách thức mới cho Trật tự thế giới mới. Với sự gia tăng của thông tin giả mạo và các cuộc tấn công mạng, an ninh mạng và tình hình ổn định quốc tế đang đối mặt với những nguy cơ ngày càng lớn. Do đó, việc xây dựng một Trật tự thế giới mới bền vững và công bằng vẫn là một thử thách lớn đối với toàn thế giới.
Ngoài ra, Trật tự thế giới mới còn mang đến cơ hội cho những quốc gia mới nổi trên thế giới. Những quốc gia như Trung Quốc, Ấn Độ và Brazil đang trở thành những nước có ảnh hưởng lớn đối với sự phát triển kinh tế và chính trị của thế giới. Tuy nhiên, với sự phát triển này đến cùng, các quốc gia này cũng đang đối mặt với những thách thức và áp lực mới, như vấn đề an ninh và quản lý tài nguyên.
Trong tương lai, Trật tự thế giới mới có thể tiếp tục trải qua những thay đổi và phát triển, nhưng tầm quan trọng của nó đối với sự phát triển của loài người vẫn luôn được nhấn mạnh và đánh giá cao. Việc hoạt động và tham gia vào Trật tự thế giới mới đòi hỏi mỗi quốc gia phải có chiến lược và kế hoạch riêng của mình để đảm bảo sự phát triển bền vững và an ninh của mình.
2. Thiết lập trật tự thế giới mới theo hệ thống Vécxai-Oasinhtơn:
2.1. Sự hình thành:
Sau khi kết thúc Chiến tranh thế giới thứ nhất, các nước tư bản đã tổ chức Hội nghị hòa bình ở Vec-xai và Oa-sinh-tơn để kí kết hòa ước và phân chia quyền lợi. Hội nghị hòa bình ở Véc-xai (1919 – 1920) đã tiến hành thiết lập một trật tự thế giới mới mang tên hệ thống hòa ước Vecxai – Oasinhtơn, nhằm đảm bảo sự hòa bình và ổn định trên toàn thế giới.
Tuy nhiên, điều này phải đối mặt với nhiều thử thách. Các nước tư bản đã tham gia vào Hội nghị hòa bình với mong muốn đạt được một hòa ước công bằng và bền vững, nhưng sự mâu thuẫn giữa các nước về việc phân chia quyền lợi khiến cho quá trình đàm phán trở nên phức tạp và khó khăn hơn. Nhiều quốc gia đã phải chấp nhận những thỏa thuận không hài lòng hoặc thậm chí là không công bằng, dẫn đến việc tạo ra các mối đe dọa cho mối quan hệ hòa bình và ổn định trên toàn cầu.
Tuy nhiên, Hội nghị hòa bình ở Véc-xai đã cung cấp cho thế giới một bản đồ mới về quan hệ quốc tế. Nó đã cho thấy rõ ràng rằng, để đảm bảo sự hòa bình và ổn định, các quốc gia cần phải hợp tác với nhau và giải quyết các bất đồng thông qua đàm phán và thỏa thuận.
2.2. Hệ quả:
Tuy nhiên, việc phân chia quyền lợi chưa thỏa đáng giữa các nước tư bản đã dẫn đến sự mâu thuẫn giữa chính họ. Hơn nữa, sự thắng trận của các nước tư bản đã gây ra mâu thuẫn giữa các nước thắng trận và các nước bại trận. Do đó, quan hệ hòa bình giữa các nước tư bản trong thời kì này chỉ mang tính tạm thời và mỏng manh.
Ngoài ra, sự mâu thuẫn giữa các nước tư bản đã khiến cho các quốc gia phải cố gắng nối kết với nhau để đối phó với các thách thức toàn cầu. Để đảm bảo sự hòa bình và ổn định trên toàn thế giới, Hội Quốc Liên đã được thành lập vào năm 1920 với sự tham gia của 44 nước. Mục tiêu chính của Hội Quốc Liên là tạo ra một sân chơi công bằng cho các quốc gia, giải quyết các mâu thuẫn và nổi lên như một tổ chức quốc tế quan trọng.
Tuy nhiên, việc thành lập Hội Quốc Liên chỉ là một bước đầu tiên để đảm bảo sự ổn định và hòa bình trên toàn thế giới. Các mâu thuẫn và xung đột vẫn tiếp tục tồn tại, đặc biệt là trong thời kì sau đó, khi thế giới đang phải đối mặt với các cuộc khủng hoảng và xung đột lớn hơn như Chiến tranh thế giới thứ hai và Chiến tranh Lạnh.
Tuy nhiên, sự thành lập của Hội Quốc Liên đã đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong lịch sử thế giới và đã đóng góp rất lớn vào sự hòa bình và ổn định trên toàn thế giới. Nó đã mở ra một thời kì mới trong sự phát triển của các quốc gia và tạo ra cơ hội để các quốc gia có thể hợp tác với nhau và giải quyết các vấn đề toàn cầu. Thế giới đã bước vào một thời kì mới, với sự chú trọng hơn nữa đến việc xây dựng và duy trì một môi trường hòa bình và ổn định trên toàn cầu.
3. Bài tập vận dụng:
Câu 1: Hệ thống Vecxai-Oasinhtơn được dùng để chỉ
A. Các văn kiện quy định về trật tự thế giới mới được kí kết tại 2 hội nghị họp ở Véc-xai và Oa-sinh-tơn.
B. Trật tự thế giới do Mĩ và Liên Xô đứng đầu.
C. Trật tự thế giới mới do Pháp và Mỹ đứng đầu sau chiến tranh thế giới thứ nhất.
D. Trật tự thế giới mới được tất cả các nước thông qua.
Chọn đáp án: A. Các văn kiện quy định về trật tự thế giới mới được kí kết tại 2 hội nghị họp ở Véc-xai và Oa-sinh-tơn.
Câu 2: Trật tự Véc-xai – Oa-sinh-tơn được thiết lập phản ánh điều gì trong quan hệ quốc tế?
A. Sự phân chia quyền lợi giữa các nước thắng trận
B. Tương quan lực lượng mới giữa các nước tư bản.
C. Sự bất đồng, mâu thuẫn về quyền lợi.
D. Sự xác lập ách thống trị và nô dịch đối với các nước bại trận.
Chọn đáp án: B. Tương quan lực lượng mới giữa các nước tư bản.
Câu 3: Vì sao trong những năm 1919-1920, mặc dù đã có một hội nghị hòa bình để giải quyết vấn đề chiến tranh ở Vécxai nhưng năm 1921, Mĩ lại triệu tập một hội nghị hòa bình mới ở Oasinhtơn?
A. Mâu thuẫn giữa các nước thắng – bại chưa được giải quyết triệt để
B. Mĩ không đạt được quyền lợi như mong muốn ở hội nghị Véc- xai
C. Vấn đề nước Đức chưa được giải quyết
D. Quyền lợi của các nước thắng trận chưa được phân chia công bằng
Chọn đáp án: B. Mĩ không đạt được quyền lợi như mong muốn ở hội nghị Véc- xai
Câu 4: Sau Chiến tranh thế giới thứ nhất, các nước tư bản đã tổ chức Hội nghị hòa bình tại đâu, vào thời gian nào?
A. Pari ( 1919-1920) và Luân Đôn (1920 – 1921)
B. Vécxai (1919 – 1920) và Oasinhtơn (1921-1922)
C. Luân Đôn (1919 – 1920) và Oasinhtơn (1921 – 1922)
D. Oasinhtơn (1919 – 1920) và Vécxai (1921 – 1922)
Câu 5: Trật tự thế giới theo hệ thống Véc-xai – Oasinhtơn được thiết lập vào thời điểm nào:
A. Sau khí Chiến tranh thế giới thứ nhất kết thúc.
B. Sau khí Chiến tranh thể giới thứ hai kết thúc.
C. Sau khi Chiến tranh lạnh kết thúc.
D. Sau khi Cách mạng tháng Mười Nga thành công.
Chọn đáp án: A. Sau khí Chiến tranh thế giới thứ nhất kết thúc.
Câu 6: Sau Chiến tranh thế giới thứ nhất, những văn kiện được kí kết tại các hội nghị hòa hình đã đưa đến hình thành một trật tự thế giới mới, đó là
A. Trật tự Viên
B. Trật tự Oasinhtơn
C. Trật tự Vécxai
D. Trật tự Vécxai – Oasinhtơn
Chọn đáp án: D. Trật tự Vécxai – Oasinhtơn
Câu 7: Một trật tự thế giới mới đựơc hình thành sau chiến tranh thế giới thứ nhất là
A. Hệ thống Pari – Vec-xai.
B. Hệ thống Vec-xai – Oasinhtơn.
C. Hệ thống Bec-lin – Tôkiô.
D. Hệ thống Vec-xai – Rôma.
Chọn đáp án: B. Hệ thống Vec-xai – Oasinhtơn.
Câu 8: Tổ chức chính trị nào được thành lập sau Chiến tranh thế giới thứ nhất có nhiệm vụ duy trì trật tự thế giới mới?
A. Hội Quốc liên
B. Liên hợp quốc
C. Hội Liên hiệp quốc tế mới
D. Hội Quốc xã
Chọn đáp án: A. Hội Quốc liên
Câu 9: Hội Quốc Liên ra đời nhằm mục đích gì?
A. Phát triển mối quan hệ hữu nghị giữa các nước.
B. Hợp tác phát triển kinh tế – văn hóa – xã hội.
C. Duy trì trật tự thế giới mới sau chiến tranh.
D. Phân chia quyền lợi của các nước thắng trận.
Chọn đáp án: C. Duy trì trật tự thế giới mới sau chiến tranh.
Câu 10: Cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới 1929-1933 diễn ra đầu tiên ở quốc gia nào?
A. Anh
B. Pháp
C. Đức
D. Mĩ
Chọn đáp án: D. Mĩ
