Dân số là tập hợp của những con người đang sống ở một vùng địa lý hoặc một không gian nhất định, là nguồn lao động quý báu cho sự phát triển kinh tế – xã hội, thường được đo bằng cuộc điều tra dân số và biểu hiện bằng tháp dân số. Vậy Tháp dân số là gì? tháp dân số cho biết điều gì? là băn khoăn của nhiều độc giả.
Dân số là gì?
Dân số là tập hợp của những con người đang sống ở một vùng địa lý hoặc một không gian nhất định, là nguồn lao động quý báu cho sự phát triển kinh tế – xã hội, thường được đo bằng cuộc điều tra dân số và biểu hiện bằng tháp dân số.
Ngoài ra có thể thấy khái niệm dân số thường được xem xét, nghiên cứu ở góc độ: Quy mô, cơ cấu, phân bố và chất lượng.
Rất nhiều độc giả nhầm lẫn giữa hai khái niệm dân số và dân cư, tuy nhiên có thể thấy hai khái niệm này là khác nhau.
Nội hàm của khái niệm dân cư không chỉ bao gồm số người, cơ cấu theo độ tuổi và giới tính mà nó còn bao gồm cả các vấn đề phân bố, kinh tế, văn hóa, sức khoẻ, ngôn ngữ…. Dân cư là khái niệm rộng hơn so với nội hàm của khái niệm dân số.
Tháp dân số là gì?
Tháp dân số biểu hiện dân số đang sống ở một vùng địa lý hoặc một không gian nhất định. Vậy tháp dân số là gì?
Tháp dân số (tiếng Anh: Population pyramid, hay còn gọi là kim tự tháp dân số) là mô hình đồ họa mô phỏng sự phân bố dân số ở các nhóm tuổi khác nhau (thường của một địa phương, vùng hay quốc gia nào đó trên thế giới). Mô hình này giống như một kim tự tháp hay tháp khi dân số phát triển.
Tháp dân số gồm nội dung tháp tuổi – giới tính là cách biểu thị cơ cấu tuổi và giới tính của dân số bằng hình học. Tháp dân số được phân chia thành 2 phần bằng bởi ranh giới một trục thẳng đứng ở giữa được gọi là trục tuổi dùng để biểu diễn độ tuổi hoặc nhóm tuổi của dân số.
Trên trục tuổi này độ tuổi có thể được chia chi tiết theo từng tuổi, hoặc các nhóm tuổi với khoảng cách đều nhau, thường là 5 hoặc 10 tuổi. Có 3 nhóm tuổi có thể được biểu thị trên tháp là: Nhóm tuổi dưới lao động: từ sơ sinh đến 14 tuổi Nhóm tuổi lao động: từ 15 -> 64 tuổi và nhóm tuổi ngoài lao động: từ 65 tuổi trở lên.
Ngoài ra các thanh hình chữ nhật nằm ngang hai bên trục tuổi biểu thị cơ cấu dân số theo tuổi của nam và nữ, bên trái là nam, bên phải là nữ.
Tháp dân số cho biết điều gì?
Dựa vào tháp dân số sẽ cho ta biết các thông tin nhất định. Cụ thể các thông tin mà tháp dân số cho biết có thể là:
Căn cứ theo chiều dài của các thanh nằm ngang của tháp tuổi biểu thị số nam, nữ của từng độ tuổi hay nhóm tuổi hoặc tỷ lệ nam, nữ trong từng độ tuổi, nhóm tuổi trong tổng số dân.
Hình dạng của tháp dân số cung cấp các thông tin khái quát về cơ cấu tuổi và giới tính của dân số vào thời điểm xác định, mà còn có thể cho phép đánh giá đặc điểm cơ bản của tái sản xuất dân số trong quá khứ phân tích các yếu tố tác động làm thay đổi quy mô và cơ cấu tuổi, giới tính của dân số trong những thời gian trước đó, đặc biệt các yếu tố như chiến tranh, di dân hàng loạt, nạn đói, bệnh dịch …
Đồng thời, tháp dân số còn giúp đánh giá, phán đoán được xu hướng phát triển của dân số trong tương lai.
Các loại tháp dân số
Hiện nay có thể chia tháp dân số thành ba dạng mô hình tháp dân số cơ bản dựa vào hình dạng của các tháp dân số: tháp dân số mở rộng, tháp dân số ổn định, và tháp dân số thu hẹp.
Tháp dân số mở rộng là tháp dân số có hình nón, đáy tháp mở rộng, càng lên cao càng thu hẹp lại nhanh. Tháp dân số mở rộng thể hiện mức sinh cao, tuổi thọ trung bình thấp. Tháp dân số mở rộng mở rộng đặc trưng của dân số các nước đang phát triển, như Maroc, có dân số trẻ tăng nhanh.
Tháp dân số thu hẹp là loại tháp có đáy tháp thu hẹp hơn so với kiểu mở rộng, phần giữa phình to ra, phần trên của tháp mở rộng hơn thể hiện mức sinh có xu hướng giảm, tuổi thọ trung bình gia tăng, đặc biệt tỷ lệ dân số trong tuổi lao động cao.
Tháp dân số thu hẹp là đặc trưng cho dân số trưởng thành, dân số tăng chậm. Điển hình là tháp dân số của nước Canada.
Tháp dân số ổn định là loại tháp có đa số các phần tương đương nhau, thể hiện số người trong phần lớn số các nhóm tuổi gần bằng nhau, có mức sinh thấp, tuổi thọ trung bình cao. Đây là đặc trưng của dân số các nước phát triển, như Thụy Điển, có dân số già tăng rất chậm, hoặc không tăng.
Với những thông tin trên đây, chúng tôi tin rằng Quý khách hàng đã phần nào nắm được nội dung Tháp dân số là gì? tháp dân số cho biết điều gì?
