Tế bào tiến hành trao đổi chất với môi trường mới tồn tại và phát triển được. Việc trao đổi này được thực hiện qua màng sinh chất. Các chất được vận chuyển qua màng tế bào có thể theo phương thức vận chuyển chủ động và vận chuyển thụ động. Vậy cụ thể thẩm thấu là hiện tượng?
Câu hỏi: Thẩm thấu là hiện tượng?
A. Sự khuếch tán của các chất qua màng.
B. Sự khuếch tán của các ion qua màng.
C. Sự khuếch tán của các phân tử nước qua màng.
D. Sự khuếch tán của chất tan qua màng.
Đáp án đúng C.
Thẩm thấu là hiện tượng sự khuếch tán của các phân tử nước qua màng, cụ thể khái niệm thẩm thấu dùng để chỉ sự khuếch tán của nước qua màng từ nơi có nồng độ phân tử nước tự do cao đến nơi có nồng độ phân tử nước tự do thấp, sự thẩm thấu phụ thuộc vào nồng độ phân tử nước tự do, do đó lại phụ thuộc vào tổng nồng độ của các loại chất tan có trong dung dịch.
Lý giải việc chọn đáp án C là đáp án đúng do:
Vận chuyển thụ động là phương thức vận chuyển các chất qua màng sinh chất mà không tiêu tốn năng lượng. Kiểu vận chuyển này dựa theo nguyên lí khuếch tán của các chất từ nơi có nồng độ cao đến nơi có nồng độ thấp. Sự khuếch tán của các phân tử nước qua màng sinh chất được gọi là sự thẩm thấu.
Cụ thể khái niệm thẩm thấu dùng để chỉ sự khuếch tán của nước qua màng từ nơi có nồng độ phân tử nước tự do cao đến nơi có nồng độ phân tử nước tự do thấp. Nồng độ nước là chỉ lượng phân tử nước tự do trong dung dịch phân tử nước liên kết với chất tan.
Chỉ có những phân tử nước tự do mới có khả năng khuếch tán. Nói nước khuếch tán từ nơi có nồng độ nước cao đến nơi có nồng độ nước thấp cũng đồng nghĩa với việc nói nước khuếch tán từ nơi có nồng độ chất tan thấp đến nơi có nồng độ chất tan cao. Điều này hoàn toàn đúng vì nơi có nồng độ chất tan thấp tức là nơi đó có nồng độ các phân tử nước tự do cao và ngược lại.
Ngoài ra sự thẩm thấu phụ thuộc vào nồng độ phân tử nước tự do, do đó lại phụ thuộc vào tổng nồng độ của các loại chất tan có trong dung dịch. Đó là vì khi có nhiều chất tan khác nhau cùng tan trong nước thì càng có nhiều phân tử nước liên kết với các chất tan, do đó càng có ít phân tử nước tự do. Số lượng các phân tử nước tự do càng lớn thì sự khuếch tán xảy ra càng mạnh và ngược lại.
Sự khuếch tần của các chất qua màng sinh chất có thể thực hiện dưới hai dạng : khuếch tán trực tiếp qua lớp phôtpholipit kép và khuếch tán qua kênh prôtêin.
