Thời gian gần đây, tại nhiều vùng quê ở Đắk Nông, người dân đang đổ xô vào rừng săn tìm cây mật nhân để bán dù không biết rõ cây chữa được bệnh gì, tác dụng phụ ra sao.
Anh Nguyễn Hoàng Tuyên (ở xã Đắk P’lao, huyện Đắk Glong, Đắk Nông) cho biết từ đầu năm 2012, người dân trong xã đồn thổi phát hiện loại cây thuốc có tên là “mật nhân” có thể chữa được bách bệnh, nên mọi người đổ xô vào rừng đào mang về bán. Còn người bị bệnh thì đua nhau tìm mua rồi xắt mỏng phơi khô ngâm với rượu hoặc nước sôi để uống.
Anh Tuyên cho biết thêm, chính bản thân anh trước đây chưa khi nào sử dụng cây mật nhân để chữa bệnh hay sắc thuốc uống. Nhưng trước tin đồn thổi này anh cũng “sắm” cho mình một hũ rượu ngâm mật nhân để dùng. “Mấy tháng nay, người dân ở khắp nơi vào đây tìm đào cây mật nhân. Họ đi từng nhóm 6-7 người vào những cánh rừng giáp ranh với tỉnh Đắk Lắk và Lâm Đồng. Họ đào lấy cả gốc, rễ, cành, nhành nên bây giờ một số vùng không còn cây mật nhân nữa”. Theo anh Tuyên, do người dân chưa biết khu rừng này có mật nhân nên họ chưa vào đào, chứ nếu biết thì vài hôm là “sạch”.
Núi rừng tan hoang vì bị tàn phá để tìm cây mật nhân.
Để tận mắt mục sở thị, chúng tôi men theo dọc những cánh rừng còn nguyên sinh tại xã Đắk P’lao chứng kiến cảnh khai thác tận diệt cây mật nhân nơi đây. Ngay bìa rừng, nhiều bãi xe tập kết, từng tốp người len lỏi, lùng sục khắp các cánh rừng. Anh Hoàng Ngọc Anh (ở ở xã Đắk P’lao, Đắk Glong) bức xúc: “Nếu là cây trị bá bệnh mà khai thác kiểu này thì chẳng bao lâu nữa là tuyệt chủng mất thôi”.
Trao đổi với chúng tôi, ông Trương Văn Minh, Chủ tịch Hội Đông y tỉnh Đắk Nông cho biết, cây mật nhân có tên khoa học là Eurycoma longifolia Jack, họ Thanh thất (Simaroubaceae), thân gỗ, cao từ 4-8m, thân nhỏ ít phân cành. Hoạt chất của cây làm tăng sức khoẻ nói chung, chữa chứng ăn không tiêu, nôn mửa, tiêu chảy, kiết lỵ, đau mỏi lưng… Theo kinh nghiệm dân gian, mật nhân dùng trong các trường hợp ăn uống không tiêu, ngoài ra chữa khí hư, say rượu. Quả chín ăn được, chữa lỵ và tiêu chảy. Lá nấu nước trị ghẻ, lở ngứa.
Để sử dụng mật nhân chữa bệnh, người dân cần có chỉ định của các thầy thuốc, lương y có kinh nghiệm. Những người có đề kháng yếu, trong cơ thể mang nhiều bệnh liên quan đến nội tạng như gan, mật, dạ dày… nếu dùng mật nhân sẽ nguy hiểm đến tính mạng, đặc biệt là phụ nữ có thai không nên dùng cây này làm thuốc. Tuy nhiên, về thông tin cây bách bệnh này có thể chữa được cao huyết áp và tiểu đường thì chưa có một tài liệu nào khẳng định có thể chữa lành được bệnh.
Ông Minh cảnh báo, hiện nay, rất nhiều nơi rao bán loại rễ cây dưới cái tên “rễ mật nhân”, tuy nhiên, không có cơ quan chức năng hay một đơn vị chuyên môn nào vào cuộc để chứng minh nó chính là dược liệu mật nhân. Vì vậy, người dân nên tìm hiểu những địa chỉ tin cậy để mua dược liệu nhằm tránh những tác dụng phụ gây ra do việc sử dụng dược liệu không rõ nguồn gốc
