Phụ nữ đang nuôi con bằng sữa mẹ, người chăm sóc trẻ nên tìm hiểu và tuân thủ việc bảo quản sữa mẹ khoa học và đúng cách để duy trì chất lượng của sữa mẹ sau khi vắt ra và đảm bảo an toàn cho sức khỏe của trẻ.
Bảo quản sữa mẹ bằng gì sau khi vắt ra?
Dụng cụ trữ sữa là một trong những yếu tố ảnh hưởng tới các bảo quản sữa mẹ tốt nhất. Mẹ bỉm chỉ nên đựng sữa vào những dụng cụ trữ sữa dưới đây:
Bình trữ sữa
Để bảo quản sữa mẹ, các mẹ có mẹ có thể sử dụng trữ sữa bằng nhựa hoặc bình thủy tinh. Trước khi sử dụng, mẹ nên vệ sinh bình sữa bằng nước ấm và để ráo. Mẹ cũng có thể sử dụng máy tiệt trùng để bình sữa được đảm bảo hơn. Khi cho sữa vào bình không nên đổ đầy mà hãy để lại một khoảng trống, không trữ sữa trong bình mẻ, nứt.
Lưu ý: Ghi ngày và vắt sữa để theo dõi thời gian bảo quản. Bạn có thể bảo quản sữa ở phòng nhiệt độ trong vòng 4 giờ, trong ngăn tủ lạnh ở khoảng 0-4°C trong vòng 3-5 ngày hoặc ngăn tủ đá ở nhiệt độ -18°C trở lên trong vòng 6 tháng .
Túi trữ sữa
Các mẹ có thể bảo quản sữa mẹ bằng cách sử dụng túi trữ sữa chuyên dụng với dung tích khoảng 60 – 120ml. Khi đổ sữa vào túi tránh đổ quá đầy, nên để lại không gian vì sữa là chất lỏng nên sẽ giãn nở khi đông lại.
Hiện nay có nhiều loại túi bảo quản sữa mẹ với các mức giá khác nhau, mẹ nên lựa chọn túi trữ sữa của những thương hiệu uy tín để sữa được bảo quản một cách tốt nhất. Cũng giống như sử dụng bình sữa, sữa mẹ ở trong túi trữ sữa cũng cần được làm lạnh hoặc cấp đông để bảo quản.
Thời gian bảo quản sữa mẹ
Có nhiều trường hợp do trẻ không thể bú trực tiếp nên mẹ thường áp dụng phương án vắt sữa để kích sữa hoặc trữ sữa cho trẻ dùng dần. Nhiều mẹ băn khoăn không biết vấn đề bảo quản sữa mẹ ở nhiệt độ phòng như thế nào và sữa mẹ vắt ra để ngoài được mấy tiếng?
Vậy sữa mẹ để được mấy tiếng? WHO, UNICEF, Viện Dinh dưỡng Quốc gia Việt Nam đã đưa ra khuyến cáo để giải đáp thắc mắc sữa mẹ bảo quản bao lâu như sau:
- Bảo quản sữa mẹ ở nhiệt độ phòng (từ 25 – 35 độ C) có thể giữ được chất lượng tốt nhất trong khoảng thời gian 4 giờ. Tuy nhiên, hãy cố gắng sử dụng sữa trong thời gian ngắn hơn để đảm bảo tốt nhất về chất lượng và an toàn.
- Tủ lạnh (0-4°C): Bạn có thể bảo quản sữa mẹ trong tủ lạnh từ 3 – 5 ngày. Nên đặt sữa ở vùng làm mát của tủ lạnh và tránh đặt gần cửa hoặc phần ấm. Ở ngăn đá tủ lạnh thì việc bảo quản sữa mẹ có thể kéo dài được 3 tháng.
- Tủ đông (-18°C trở lên): Đây là phương pháp thích hợp nhất để bảo quản sữa mẹ lâu dài. Ở nhiệt độ này, bạn có thể đảm bảo giữ được chất lượng sữa khoảng 6 tháng.
Bảo quản sữa mẹ đúng cách sẽ giữ sữa mẹ được lâu, không gây hại cho sức khỏe của trẻ.
Lưu ý: Sữa mẹ có nhiều đường đạm nên rất dễ lên men, nhanh biến chất, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn sinh sôi. mẹ tuyệt đối không cho bé sử dụng sữa khi thấy sữa bị biến đổi về màu sắc và có mùi bất thường để ngăn ngừa nguy cơ nhiễm khuẩn tiêu hóa, tiêu chảy.
Trữ đông sữa mẹ đúng cách
Trữ đông là cách bảo quản sữa mẹ trong thời gian dài tốt nhất. Mẹ nên lưu ý bảo quản ở nhiệt độ -18 độ để hạn chế vi khuẩn làm biến chất sữa.
Đảm bảo sạch sẽ
Trước khi trữ đông sữa mẹ, mẹ cần đảm bảo rửa tay/ sát khuẩn tay trước khi vắt sữa. Mẹ bỉm có thể vắt sữa bằng tay hoặc máy. Nếu mẹ vắt sữa bằng máy, cần đảm bảo độ sạch sẽ của bộ dụng cụ bơm, ống dẫn, các nút bấm và công tắc máy.
Sau khi vắt sữa, mẹ cần cho ngay sữa mẹ vào túi đựng sữa chuyên dụng. Mẹ cần đảm bảo những túi đựng này có dung tích từ 80 – 120ml, đã được làm sạch và hoàn toàn vệ sinh. Nhanh chóng dán nhãn ghi ngày, giờ vắt, ghi tên của trẻ (nếu trẻ đi trường mầm non) bên ngoài túi trữ sữa. Việc chia nhỏ các túi sữa giúp giảm thiểu thời gian làm lạnh, tránh lãng phí, rút ngắn thời gian rã đông sữa.
Đông lạnh
Cho sữa đã vắt ngay vào tủ lạnh khi có thể, nếu chưa thể để vào tủ lạnh được thì hãy để sữa ở phòng có nhiệt độ dưới 26 độ C trong tối đa 6 giờ. Sữa mẹ cần để ở nơi thoáng mát, không có bức xạ của ánh nắng mặt trời.
Mẹ cũng có thể gia tăng hiệu quả bảo quản sữa mẹ bằng cách làm lạnh nhanh sữa mẹ trong 30 phút và trữ đông sữa mẹ ngay sau đó. Theo các chuyên gia dinh dưỡng, sữa mẹ sẽ giữ dược chất lượng tốt nhất khi bảo quản ở mức nhiệt thấp hơn -18 độ C. Lúc này, sữa sẽ sử dụng được tối đa 6 tháng..
Với trường hợp bị cúp điện kéo dài, hãy dùng thùng cách nhiệt có đá viên để trữ đông sữa mẹ. Sau đó lại chuyển sữa trở lại vào ngăn đá khi có điện. Lưu ý không tái trữ đông sữa mẹ khi sữa đã được rã đông.
Giải đáp thắc mắc về sữa mẹ trữ đông
Sữa mẹ trữ đông có tốt không?
Có rất nhiều bà mẹ đang cho con bú lựa chọn phương pháp trữ đông sữa mẹ để góp phần kích thích tiết sữa nhiều hơn và thuận tiện cho trẻ bú khi mẹ không ở gần trẻ.
Sữa mẹ trữ đông dù được vắt từ bầu vú của mẹ nhưng không tốt bằng sữa bú trực tiếp vì khi trữ đông sẽ làm mất đi men lipase để tiêu hóa chất béo, giảm đáng kể số lượng các thành phần khác có khả năng chống lại những bệnh lý nhiễm khuẩn. Bên cạnh đó, tùy theo tháng tuổi của trẻ mà thành phần sữa mẹ cũng sẽ thay đổi để phù hợp với nhu cầu phát triển của trẻ nên trẻ dùng sữa trữ đông vài tháng có thể không còn phù hợp với nhu cầu độ tuổi.
Tuy nhiên việc trữ đông cách tốt nhất để bảo quản sữa mẹ trong thời gian dài. Trữ đông sữa có thể đảm bảo bé nhận được dinh dưỡng tốt khi bạn không thể cho bé bú ngay lập tức hoặc khi bạn cần duy trì cung cấp sữa mẹ khi bạn không có mặt.
Sữa trữ đông có bị đổi màu không?
Bảo quản sữa mẹ trong ngăn đông có thể làm sữa mẹ bị đổi màu do một vài yếu tố.
- Lớp dầu tách lớp: Khi bảo quản sữa mẹ trong tủ đông, dầu có thể tách khỏi phần nước và nổi lên thành một lớp ở phía trên. Đây là một hiện tượng tự nhiên và không ảnh hưởng đến chết lượng sữa.Trước khi cho trẻ sử dụng, mẹ hãy nhẹ nhàng lắc sữa để trộn lại các thành phần.
- Thay đổi màu sắc: Sữa trữ đông sẽ có màu hơi khác so với sữa tươi mới vắt, thông thường có màu hơi xanh, vàng hoặc nâu khi bảo quản sữa mẹ trong tủ lạnh. Đây là sự biến đổi tự nhiên của sữa, không ảnh hưởng đến sức khỏe em bé.
Bảo quản sữa mẹ trong tủ trữ đông có thể làm sữa mẹ bị đổi màu. Tuy nhiên, nếu màu sữa thay đổi một cách đáng ngờ hoặc đi kèm với mùi lạ, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ càng sớm càng tốt.
Có thể cho thêm sữa mẹ mới vắt vào trong sữa mẹ đã trữ đông không?
Hoàn toàn có thể thêm sữa mẹ mới vắt vào sữa đã trữ đông hoặc sữa mẹ để ngăn mát. Nhưng trước khi thêm vào sữa cũ, cần làm lạnh sữa mới vắt trong tủ lạnh hoặc làm lạnh nhanh bằng đá ít nhất một tiếng đồng hồ.
Tuyệt đối không được cho sữa mới vắt còn ấm vào sữa đông lạnh vì sẽ làm sữa trữ đông tan ra. Nếu mẹ đã ghi nhãn về thời gian và ngày vắt sữa mẹ trước đó, hãy ghi rõ thời gian và ngày vắt sữa mới mà mẹ đang bổ sung.
Sữa trữ đông có mùi do đâu?
Quá trình enzyme lipase ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn có hại sẽ dẫn đến các phản ứng phân hủy chất béo và giải phóng axit béo đôi khi làm biến đổi mùi hương của sữa mẹ, khiến sữa trữ đông có mùi khác lạ.
Ngoài ra, sữa mẹ bảo quản trong tủ đông có thể có mùi do:
- Nhiệt độ bảo quản không đủ lạnh: Nếu sữa mẹ không được bảo quản ở nhiệt độ đủ lạnh (dưới -18°C), vi khuẩn và vi sinh vật có thể phát triển trong sữa mẹ và gây ra mùi. Điều này thường xảy ra khi sữa mẹ trữ đông quá lâu hoặc không được làm lạnh đúng cách.
- Nhiễm khuẩn: Nếu các dụng cụ sử dụng để vắt sữa mẹ không được vệ sinh sạch sẽ hoặc không được khử trùng đúng cách, vi khuẩn và vi sinh vật có thể gây mùi trong sữa mẹ. Bảo vệ sinh cẩn thận khi vắt sữa và sử dụng công cụ vệ sinh là điều quan trọng để tránh tình trạng này.
- Thực phẩm khác: Mùi từ các thực phẩm khác trong tủ lạnh hoặc tủ lạnh có thể tác động lên sữa mẹ trữ đông và gây mùi khác.
Khi phát hiện sữa mẹ có mùi bất thường kèm màu sắc chuyển lạ mà không biết rõ nguyên nhân, bạn nên cho bé dừng sử dụng sữa mẹ bảo quản để đảm bảo sức khỏe tiêu hóa cho con.
Cách rã đông sữa mẹ khoa học
Bên cạnh việc bảo quản sữa mẹ thì nhiều mẹ vẫn thắc mắc cách để rã đông sữa khoa học. Thực tế, sữa mẹ không thể đun sôi hay giã đông bằng cách sử dụng lò vi sóng.
Rã đông sữa mẹ đối với sữa mẹ để ngăn mát
- Trước khi cho trẻ sử dụng, mẹ hãy lấy sữa từ ngăn mát tủ lạnh ra và ngâm trong nước ấm 40 độ cho tới khi đạt nhiệt độ phù hợp để trẻ ăn.
- Không được sử dụng nước quá nóng và không dùng lò vi sóng để hâm sữa vì sẽ làm mất vitamin và khoáng chất có trong sữa mẹ.
- Không nên cấp đông lại sữa mẹ đã lấy ra khỏi tủ lạnh nên mẹ chỉ lấy đúng lượng sữa đủ dùng cho trẻ ở mỗi cữ bú.
Rã đông sữa mẹ đối với sữa trữ đông
- Mẹ nên cho sữa trữ đông xuống ngăn mát trước khi sử dụng 1 ngày để rã đông sữa mẹ nhưng vẫn giữ nhiệt độ lạnh. Hoặc mẹ sử dụng một chậu nước đá lạnh để rã đông sữa đã được trữ đông.
- Khi sữa đã chuyển từ dạng cứng sang dạng lỏng, chảy mềm hoàn toàn thì mẹ nhẹ nhàng lắc sữa để hòa trộn phần lớp váng sữa nhiều chất béo và phần nước sữa lại với nhau. Sau đó mới tiếp tục thay nước ấm nóng khoảng 40 độ C để ngâm sữa cho đến nhiệt độ thích hợp cho trẻ ăn.
Sau khi rã đông sữa mẹ bằng cách chuyển từ ngăn đông xuống ngăn mát, nếu thấy có hiện tượng kết tủa đám mây trắng đục thì sữa đã hỏng không dùng được. Còn nếu xuất hiện một lớp váng mỏng nổi trên mặt bình thì sữa vẫn sử dụng được, lớp váng mỏng này là chất béo cần thiết trong sữa mẹ, mẹ chỉ cần lắc nhẹ lớp màng đó sẽ hòa tan đều trong sữa trước khi cho trẻ ăn.
Lưu ý khi rã đông sữa mẹ
- Không làm tan sữa mẹ trữ đông ở nhiệt độ phòng
Vi khuẩn có thể xâm nhập nếu làm tan sữa mẹ ở nhiệt động phòng, chỉ nên rã đông sữa ở ngăn mát tủ lạnh.
- Không rã đông sữa mẹ bằng cách đun sữa hoặc sử dụng lò vi sóng
Nhiệt độ cao, sóng microwave, sóng điện từ sẽ phá hủy vitamin và kháng thể thiết yếu, làm sữa mẹ mất một phần chất đạm và các dinh dưỡng quý khác.
- Không lắc mạnh bình sữa rã đông hoặc thay đổi nhiệt độ đột ngột
Sữa mẹ sẽ mất đi tính năng của kháng thể, protein bảo vệ cơ thể bé, mất đi một phần dinh dưỡng trong sữa nếu bị lắc mạnh hoặc bị thay đổi nhiệt độ đột ngột.
Chỉ để sữa mẹ sau khi rã đông tối đa 4 giờ ở nhiệt độ phòng hoặc 24 giờ ở trong tủ lạnh. Nếu trẻ không sử dụng hết sữa rã đông trong 24h, mẹ có thể vứt bỏ sữa thừa.
Bảo quản sữa mẹ đúng cách tưởng đơn giản nhưng nếu mẹ không tìm hiểu kỹ sẽ rất dễ phạm sai lầm gây ảnh hưởng tới chất lượng sữa và sức khỏe của trẻ. Vì vậy, mỗi mẹ bỉm cần trang bị kiến thức đúng về các bảo quản sữa để đảm bảo nguồn dinh dưỡng dồi dào và an toàn nhất cho trẻ.
** Là bệnh viện tiên phong tại miền Bắc nhận danh hiệu “Bệnh viện Thực hành Nuôi con bằng sữa mẹ xuất sắc”, BV Hồng Ngọc áp dụng triệt để phương pháp da kề da sau sinh và khuyến khích sản phụ nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn ngay từ khi trẻ chào đời. 100% ca sinh tại Hồng Ngọc bao gồm cả sinh thường và sinh mổ sẽ được thực hiện da kề da theo đúng quy trình chuẩn của Bộ Y tế và khuyến cáo của WHO, đảm bảo an toàn và khoa học. Mẹ cũng được bác sĩ và điều dưỡng hướng dẫn cách cho bé bú đúng cách và thực hành massage gọi sữa nhanh về để trẻ sớm được đón nhận những giọt sữa non quý giá của mẹ.
**Lưu ý: Những thông tin cung cấp trong bài viết của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. Người bệnh không được tự ý mua thuốc để điều trị. Để biết chính xác tình trạng bệnh lý, người bệnh cần tới các bệnh viện để được bác sĩ thăm khám trực tiếp, chẩn đoán và tư vấn phác đồ điều trị hợp lý.
Theo dõi fanpage của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc để biết thêm thông tin bổ ích khác: https://www.facebook.com/BenhvienHongNgoc/
