Trong văn nói cũng như văn viết, đôi khi chúng ta phải dùng đến Giải Bày hay Giãi Bày. Nhưng viết thế nào cho đúng chính tả đây? Bài viết sẽ giúp mọi người không còn bâng khuâng lo nghĩ nhiều, tự tin mà dùng nhé!
Một số lí giải
Nhiều người cho rằng “giải bày” là đúng. Và cắt nghĩa: “giải” là phân giải, “bày” là trình bày. Nói cách khác, họ quan niệm “giải” có Hán tự là 解, tức “bửa, mổ, xẻ”．Tuy nhiên điều này khá vô lý, vì “bày” là một từ thuần Việt.
Trước nay, các từ có kết hợp giữa bộ phận gốc Hán và gốc Việt thì hai bộ phận này phải có nghĩa ngang nhau, như “binh lính”, “sinh đẻ”… Còn “giải bày” thì “giải” và “bày” lại có ý khác biệt, rõ ràng là không tự nhiên.
Còn “giãi bày” thì được giải thích: “giãi” là một từ thuần Việt. Từ điển tiếng Việt do Hoàng Phê chủ biên có giảng “giãi” là “nói ra cho người khác rõ nỗi lòng mình”, kèm theo đó là trích dẫn những văn liệu như “giãi tấm lòng son”, “giãi nỗi niềm tây”.
Cũng quyển từ điển này đã cắt nghĩa: “Giãi bày”: “Nói hết ra cho người khác rõ điều chất chứa trong lòng”. Điều này cũng được ghi nhận trong Wikidictionary tiếng Việt.
Vậy Giãi Bày hay Giải Bày đâu mới là cách viết đúng chuẩn chính tả trong tiếng Việt nhất? Vì sao có sự nhầm lẫn này?
Thực tế qua nghiên cứu nhiều từ điển uy tín hiện nay, chúng tôi đều nhận được kết quả khẳng định, Giãi Bày là cách viết đúng chính tả. Trong đó, cả Giãi và Bày đều là hai từ thuần Việt.
Một số ngữ cảnh dùng từ:
Song cậu nghĩ đến nỗi thống khổ của tôi trong ròng rã sáu năm… thì cậu cũng nên thương tôi… mà để tôi giãi bày tâm sự cùng chị… Mục đích tôi lên đây hôm nay chỉ có thế thôi.
Không thể giãi bày qua quít là người Thượng họ vui lòng.
Nhưng làm sao Lãng có thể giãi bày tất cả sự phức tạp mông lung đó cho cha.
Chỉ riêng Sài âm thầm cay đắng không thể kêu ca , không thể giãi bày .
Theo ngu ý , ông anh nên dùng thơ nôm để soạn một áng văn tuyệt tác ghi lại những nỗi đau khổ của con người , vừa giãi bày tình thương xót đối với những kẻ khốn cùng , tố cáo cảnh bất công áp bức , vừa để lại một gia tài gom góp bằng tâm huyết làm hương hỏa cho muôn đời con cháu nhớ đến ông cha , nòi giống , giữ cho hồn nước dẫu bao thăng trầm cũng không thể nào tiêu diệt được.
Đã rất sáng tỏ! Giờ đây có thể mạnh dạn khẳng định Giải Bày hay Giãi Bày?
Chúc mọi người sử dụng “Giãi bày” một cách chuẩn xác và phù hợp với mọi trường hợp cần dùng!
Dinh Phương – KỸ NĂNG CẦN BIẾT
