Nhiều người rất tự hào về lịch sử ngàn năm của ông cha ta. Tuy nhiên, đôi khi bạn quên hoặc không biết về bộ luật hành văn đầu tiên của nước ta. Vậy bộ luật thành văn đầu tiên của nước ta là do ai ban hành? Nó hoạt động như thế nào? Sẽ được đề cập trong bài viết sau để biết thêm chi tiết.
Bộ Luật thành văn là gì
Bộ Luật thành văn là một tập hợp các quy tắc ứng xử được ghi lại hoặc quy định trong một văn bản cụ thể và được cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành với trình tự và thẩm quyền phù hợp tại một thời điểm cụ thể.
Luật thành văn là luật được viết ra không phải truyền miệng, và nó sẽ được viết bởi các cơ quan lập pháp.
Bộ luật thành văn đầu tiên của nước ta là
Bộ Luật thành văn đầu tiên của nước ta theo đại Việt sử ký toàn thư chính là bộ luật “Hình thư”. Bộ luật được ban hành thời vua Lý Thái Tông là vị vua thứ 2 của thời nhà Lý, từ năm 1028-1054. Đây chính là bộ luật được soạn thảo phải dựa trên luật tục, tập quán của thời trước, mặt khác còn có sự tham khảo của Đường luật (Trung Quốc).
Bộ luật hình thư bao gồm có 3 quyển, sẽ quy định về tổ chức triều đình quân đội hệ thống quan lại. Ngoài ra, còn có quy định về các biện pháp trừng phạt đối với những hành vi có gây nguy hiểm cho xã hội. Đồng thời, bộ luật này còn có quy định về một số vấn đề sở hữu, mua bán đất đai, tài sản,…Bộ luật hình này thư ra đời đã thay thế cho các quy chế, luật lệ, chiếu chỉ thời gian trước đó.
Bạn có thể quan tâm
từ vựng tiếng Anh chủ đề pháp luật
Tìm hiểu triều đại nhà Lý
Nhà Lý thành lập năm nào
Sự hình thành của triều đại nhà Lý gắn liền với sự kiện Lý Công Uẩn thay thế Lê Long Đĩnh lên ngôi. Các bộ sử cổ Việt Nam như Việt sử lược, Đại Việt sử ký toàn thư và Khâm định Việt sử thông giám cương mục thống nhất kể về cái chết của cựu vương triều Lê là Long Đĩnh vào tháng 10 năm 1009, để lại những đứa con thơ. Lý Công Uẩn được sự ủng hộ của của Chi nội là Đào Cam Mộc và thiền sư Vạn Hạnh lên ngôi hoàng đế. Tất cả các quan chức tòa án đều nhất trí suy tôn.
Vua Lý Thái Tổ (974-1028)
Đặc biệt, trong cuốn Đại Việt sử ký tiền biên, nhà sử học Ngô Thì Sĩ có đưa câu hỏi về việc khi Long Đĩnh bị bệnh, Lý Công Uẩn đã sai người hạ độc rồi đem giấu kín. Tất cả các câu chuyện, bao gồm các ghi chép lịch sử về Đại Việt sử ký tiền biên, đều cho biết hàng trăm quan lại của triều đình trước đây đã tôn thờ Lý Công Uẩn khi ông lên ngôi, và sử sách không ghi nhận một cuộc nổi dậy nào của những người nhân danh trung thành với nhà Tiền Lê để chống lại nhà Lý sau khi triều đại này hình thành.
Nhà sử học Lê Văn Hưu có viết: Lý Công Uẩn người châu Cổ Pháp ở tại Từ Sơn, Bắc Ninh. Lúc nhỏ khi làm con nuôi nhà sư Lý Khánh Văn, ông có theo học ở chùa Lục Tổ của sư Vạn Hạnh. Sau đó ông làm quan nhà Lê, lên giữ chức Điện tiền Chỉ huy sứ, chỉ huy cấm quân tại kinh đô Hoa Lư. Ông chính là người có học, có đức và có uy tín nên rất được triều thần nhà Lê quý trọng.
Việc Lý Công Uẩn trưởng thành và thăng tiến trong bộ máy thời Tiền Lê và lên ngôi vua đã có vai trò gây dựng lớn của thiền sư Vạn Hạnh. Các nhà nghiên cứu ghi nhận vai trò của sư Vạn Hạnh và Đào Cam Mộc với việc đưa Lý Công Uẩn lên ngôi nhanh chóng và kịp thời. Khiến cục diện chính trị Đại Cồ Việt duy trì ổn định quá trình chuyển giao quyền lực, không xáo trộn trong cung đình lẫn bên ngoài. Việc lên ngôi nhanh chóng của Lý Công Uẩn được xem là điều kiện thuận lợi và nền tảng để ông yên tâm bắt tay xây dựng đất nước thống nhất, mở đầu một vương triều thịnh vượng lâu dài, mở ra thời kỳ phục hưng toàn diện của đất nước.
Nội dung bộ luật Hình thư
– Không được giết mổ gia súc làm thịt, kẻ nào phạm tội bị phạt rất nặng. Người nào giết gia súc bừa bãi không tuân theo quy định có thể bị đánh đòn và phạt tiền.
– Không được lấy con gái nhà dân, không xăm trổ, phạm tội sẽ bị sung công.
– Ai ăn trộm gạo của người dân thì bị 100 đòn. Nếu không lấy được mà làm bị thương người khác sẽ bị tội lưu. Quân lính cướp của cải của dân bị đánh 100 trượng, thích 30 chữ.
Ngoài các khoản trên, Bộ luật hình sự còn có các khoản khác.
Sau khi ban hành luật, nhà Lý đã ban hành luật chuộc tội: người già trên 70 tuổi, trẻ em dưới 15 tuổi, người tàn tật, thân nhân của vua, người có công nếu phạm tội có thể chuộc tội bằng tiền. Với 10 tội nặng ngay dưới đây khi phạm tội sẽ bị xử lý nặng, và không cho chuộc tội, bao gồm có:
- Tội mưu phản làm nguy xã tắc
- Tội mưu đại nghịch làm nguy tông miếu và cung khuyết
- Tội mưu bạn nghịch là tội nổi loạn theo giặc
- Tội ác nghịch là tội đánh giết ông bà, cha mẹ
- Tội bất đạo là tội giết người vô tội
- Tội đại bất kính là tội dùng những đồ dành riêng cho vua, trộm và giả mạo ấn của vua
- Tội bất hiếu là tội mắng chửi và không để tang ông bà, cha mẹ
- Tội bất mục là tội đánh giết những người thân thuộc gần
- Tội bất nghĩa là tội con giết cha, dân giết quân, lính giết tướng, trò giết thầy.
- Tội nội loạn là tội thông dân với họ hàng thân thiết hoặc thiếp của ông hay cha.
Tham khải nhiều tài liệu Lịch sử tại AMA
Bộ luật Hình thư đầu tiên ra đời có tác dụng gì
Trước kia, các vụ kiện tụng trong nước rất phiền nhiễu đến mức các quan chức thực thi pháp luật đã kêu gọi các luật cứng rắn hơn, và nhiều người thậm chí còn bị đối xử bất công. Vì vậy, chúng ta rất cần sự ra đời của một bộ luật với những quy định rõ ràng để căn cứ vào đó. Bộ luật Hình thư có các tác dụng như sau:
– Bộ luật Hình thư ra đời thay thế các quy tắc, luật, nghị định trước đây.
– Pháp luật đưa ra những nội dung, điều khoản nhằm bảo vệ Vua và giai cấp thống trị. Có những hình phạt khác nhau đối với những người phạm tội.
– Bảo vệ con người, bảo đảm công bằng công bằng, cải thiện đời sống nhân dân, đem lại hòa bình, ổn định cho quốc gia.
Trên đây là những thông tin về Bộ luật thành văn đầu tiên của nước ta là do nhà Lý ban hành, mong rằng những thông tin mà AMA vừa cung cấp sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về lịch sử hình thành của ông cha ta.
