Đông Trùng Hạ Thảo là một loại nấm nội ký sinh được tuyên bố là có đặc tính chống ung thư và chống lão hóa. Nhiều nghiên cứu đã được tiến hành trong nhiều năm về chiết xuất thô và hoạt tính sinh học của nó. Trong bài viết này, chúng tôi xin gửi đến bạn đọc những thông tin chi tiết về những đặc tính cũng như ứng dụng của loại dược liệu quý này.
Giới thiệu tổng quan về Đông Trùng Hạ Thảo
Đông trùng hạ thảo là chi đa dạng nhất của họ Clavicipitaceae trong bộ Hypocreales, có tên khoa học là Cordyceps Sinensis (Brek) Sacc. và tên tiếng trung là 冬蟲夏草. Hiện nay các nhà khoa học đã tìm kiếm và nghiên cứu được hơn 400 loài, mỗi loại riêng biệt dành riêng cho một loài vật chủ duy nhất, sâu bướm côn trùng. Loại nấm sâu bướm có tên là Cordyceps sinensis (Berk) Sacc. nổi bật là loài Đông trùng hạ thảo được ghi nhận nhiều nhất với các báo cáo từ các bác sĩ Tây Tạng có niên đại từ cuối năm 1400.
Đặc điểm thực vật
Đông Trùng Hạ Thảo có cấu tạo là cơ thể côn trùng nối với các bào tử nấm mọc ra từ đầu côn trùng. Thân sâu giống như con tằm, dài 3-5cm, đường kính 0,3-0,8cm, mặt ngoài màu vàng đậm đến nâu vàng, có 20-30 vòng, các vòng gần đầu mỏng hơn, đầu có hình trụ. màu nâu đỏ, có 8 đôi chân, phần giữa có 4 đôi rõ hơn, giòn, dễ gãy, mặt cắt hơi dẹt, màu trắng vàng nhạt. Phần đế thon và hình trụ, dài 4 đến 7 cm, đường kính khoảng 0,3 cm, bề mặt có màu nâu sẫm đến nâu vàng, có các nếp nhăn dọc mịn, phần trên hơi to ra, kết cấu dẻo, mặt cắt ngang – trắng. Mùi hơi tanh và vị hơi đắng.
Thu hoạch và chế biến dược liệu
Đông trùng là một dược liệu quý có truyền thống lâu đời của Trung Quốc. Nó là sự phức hợp của chất nền của cây Ergot Cordyces sinensis và xác ấu trùng của loài côn trùng chủ của nó là sâu bướm dơi Cordyces . Trước và sau hạ chí, khi tuyết chưa tan thì lên núi thu thập, lúc này phần lớn các tử tổ đều nằm trên tuyết, nếu muộn thì tuyết sẽ tan, cỏ dại sẽ mọc lên. Ngoài ra, côn trùng trong đất sẽ khô héo, không thích hợp để làm thuốc. Sau khi đào lên, khi cơ thể côn trùng còn ẩm nhưng chưa khô thì loại bỏ lớp đất, màng bên ngoài rồi phơi khô. Hoặc xịt rượu gạo cho mềm và thẳng, dùng chỉ đỏ buộc 7 đến 8 miếng thành từng nắm nhỏ rồi phơi khô ở nhiệt độ thấp.
Đặc điểm phân bố
Đông trùng hạ thảo chủ yếu được sản xuất ở Tứ xuyên, Thanh Hải, Quý Châu và Vân Nam, trong đó Tứ Xuyên có sản lượng lớn nhất. Ngoài ra nó còn được sản xuất ở Tây Tạng, Cam Túc và những nơi khác.
Dược liệu này phát triển chủ yếu trên ấu trùng phổ biến ở vùng núi cao trên 4000m so với mực nước biển, đặc biệt là ở những đồng cỏ núi cao có tuyết và thoát nước tốt.
Cách nuôi trồng Đông Trùng Hạ Thảo
Đông trùng hạ thảo là một loại nấm hoại sinh tùy ý, nó sử dụng ấu trùng của loài bướm đêm Cordyces thuộc bộ Lepidoptera làm vật chủ. Ấu trùng gây bệnh lẻn vào đất vào mùa đông và hình thành hạch nấm trên cơ thể côn trùng sau khi chết. Trong môi trường ẩm ướt, quả thể màu nâu có cuống mọc trên đầu thân côn trùng.
Công nghệ nuôi cấy:
- Phân lập chủng và thu thập hạch nấm tươi, trong điều kiện vô trùng, khử trùng bề mặt và rửa sạch bằng nước vô trùng, sau đó dùng dao mổ chia thành từng miếng nhỏ và cấy trên môi trường nghiêng. Thành phần môi trường là pepton. 10g , 40g glucose, 1g kali dihydro photphat, 0,5g magie sunfat, 1g lòng đỏ trứng gà, 20ml dung dịch vitamin B1, 20g thạch, 1000ml nước, pH tự nhiên. Khi được đặt ở nhiệt độ từ 24 đến 26°C, nấm đông trùng hạ thảo giống penicillium sẽ xuất hiện sau khoảng 15 ngày.
- Cho ăn và tiêm chủng cho ấu trùng bướm đêm. Ấu trùng bướm đêm thích ăn lúa miến núi và Polygonum tubifera rất giàu tinh bột, trước tiên sử dụng loại thức ăn này để nuôi ấu trùng bướm đêm với số lượng lớn, ấu trùng sẽ hóa nhộng và trưởng thành ở nhiệt độ 28-30oC. Đối với giun trưởng thành, trước khi ấu trùng hóa nhộng phun nấm Đông trùng hạ thảo lên thân giun, sau khi ấu trùng nhiễm bệnh chết tiếp tục nuôi cấy để phát triển Đông trùng hạ thảo. Ngoài việc nuôi cấy nhân tạo Cordycepts sinensis, còn có phương pháp nuôi cấy sâu trong chất lỏng để thu được tế bào vi khuẩn dùng làm thuốc. Môi trường nuôi cấy vi khuẩn nghiêng sử dụng bột ngô, sucrose, agar mỗi loại 20g, thêm 1000ml nước, có độ pH tự nhiên, có thể chuyển sang bình lắc cấp một ở 25°C trong khoảng 7 ngày. Công thức môi trường nuôi cấy bình lắc và bể lên men là 2% bột ngô (đun sôi trong 30 phút, dùng gạc lọc để chiết lấy nước cốt), 2% sucrose, 1% peptone, 0,5% bột men, 0,1% kali dihydrogen photphat, và 0,05% magie sunfat. Đối với nuôi cấy trong bình lắc, sử dụng 100 đến 150 ml môi trường nuôi cấy trong bình tam giác 500 ml. Đặt chủng nghiêng và nuôi cấy trên máy lắc với tốc độ 150 vòng/phút. Lắc ở 25°C trong 4 ngày để phát triển. Bạn có thể tiếp tục sử dụng bình tam giác 1000 ml hoặc 5000 ml để nuôi cấy, lượng chất lỏng cần thiết có thể được chuyển sang bể lên men để nuôi cấy. Sử dụng bể lên men 500L, cho ăn 300L, lượng cấy 10%, nhiệt độ 24-26°C, áp suất bể 29,4-49,1kPa (0,3-0,5kg/cm2), tốc độ khuấy 180 vòng/phút, sử dụng dầu hạt cải để khử bọt và nuôi cấy trong 90-120 giờ, nồng độ sợi nấm không còn tăng nữa và quá trình lên men có thể chấm dứt. Chất lỏng lên men tế bào đông trùng hạ thảo được đặt trong bể tập trung với nồng độ chân không 77,14 ~ 79,5kPa (580 ~ 600mmHg), công suất bay hơi 300kg/h và nhiệt độ 60 ~ 62 ° C. Nó được cô đặc trong chân không đến 1/5 thể tích dung dịch ban đầu, sau khi cô đặc xong, dịch chiết được chế thành dạng bột nhão hoặc viên nang dùng làm thuốc.
Thành phần hóa học
Đông trùng hạ thảo chứa 25,32% protein thô, các axit amin thu được từ quá trình thủy phân bao gồm axit aspartic, axit glutamic, serine, histidine, glycine, soda threonine, arginine, tyrosine, alanine, tryptophan (TCMLLIByptophane), methboine, valine, phenylalanine ( phenylalanine), isoleucine (isoleucine), leucine (leucine), ornithine (ornithine), lysine (lysine). Nó còn chứa 8,4% chất béo, trong đó có 13,0% axit béo bão hòa (axit stearic) và 82,2% axit béo không bão hòa (axit oleic chiếm 31,69%, axit β-linoleic chiếm 68,13%). Nó còn chứa axit cordycepic (D-mannitol), vitamin A, C, B12, axit nicotinic, nicotinic amide, ergosterol, uracil (uracil), adenine, adenine nucleoside, ergosterol peroxide, cholesteryl palmitate và polysaccharide galactomannan tan trong nước (galactomannan là bao gồm 1 mol mỗi D-galactose và D-mannose. Nó cũng chứa nhiều nguyên tố vi lượng, trong đó phốt pho có hàm lượng cao nhất, tiếp theo là natri, kali, canxi, magie, nhôm, mangan, sắt, đồng, kẽm, boron, niken, v.v. Pretest cũng chứa các ancaloit. Ngoài một lượng lớn axit amin và mannitol, phần gần chòm sao còn chứa hypoxanthine nucleotide, thymine, uracil và hypoxanthine chứa một lượng nhỏ hỗn hợp guanine.hypoxanthine), ngoài ra còn có một lượng lớn axit amin và mannitol. Hypoxanthine, guanine, adenine và adenosine cũng được lấy từ cơ thể côn trùng.
Thành phần hóa học của Đông Trùng Hạ Thảo
Đông Trùng Hạ Thảo đã được người dân Trung Quốc mô tả là thực phẩm bổ dưỡng, có thể là do thành phần của chúng có chứa các thành phần dinh dưỡng như axit amin thiết yếu, vitamin (B1, B2, B12 và K), và carbohydrate. Đáng chú ý, loài nấm này là một loại thực phẩm bổ sung phù hợp với các tiêu chuẩn của Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA), khiến đông trùng hạ thảo trở thành sản phẩm có nhu cầu ở nhiều quốc gia.
Sự có mặt của các hợp chất hóa học đa dạng càng khiến Đông Trùng Hạ Thảo trở nên hấp dẫn trong việc phân tích tác dụng điều trị và nghiên cứu dược lý. Các hợp chất hóa học chính như nucleoside, sterol flavonoid, peptide, phenolic, bioxanthracenes, polyketide và alkaloid được tìm thấy trong các loài Đông trùng hạ thảo.
Mặc dù, Cordyceps spp. chứa nhiều phân tử có hoạt tính sinh học, nó còn có hợp chất ức chế miễn dịch, cyclosporine thường có trong Cordyceps subsessilis Petch. Bên cạnh đó, một số hợp chất ức chế miễn dịch cũng được phân lập từ loài Cordyceps.
10 tác dụng tuyệt vời của đông trùng hạ thảo
Đông trùng hạ thảo có tác dụng gì? Sau đây bài viết xin giới thiệu tới các bạn đọc 10 tác dụng của đông trùng hạ thảo
Đông trùng hạ thảo có tác dụng tăng hiệu suất tập thể dục
Nấm đông trùng hạ thảo có khả năng làm tăng quá trình sản xuất adenosine triphosphate hay còn được biết đến là ATP của cơ thể, đây là một dạng năng lượng rất cần thiết để đảm bảo mọi hoạt động sống của cơ thể đặc biệt là năng lượng cho cơ bắp. Chính nhờ điều này, Đông trùng hạ thảo giúp cải thiện khả năng sử dụng oxy của cơ thể.
Một vài nghiên cứu đã chứng minh rằng trong tổng số 20 người tình nguyện khỏe mạnh sau khi dùng 1g Đông trùng hạ thảo trong 12 tuần cho thấy những đối tượng sử dụng Đông trùng hạ thảo đã cải thiện đáng kể hiệu suất tập thể dục.
Đông trùng hạ thảo giúp chống lão hóa
Lão hóa đã được nhiều nhà nghiên cứu báo cáo là có liên quan đến stress oxy hóa. Các báo cáo nghiên cứu đã khẳng định rằng C. sinensis làm tăng khả năng học tập và trí nhớ, cải thiện hoạt động của SOD của hồng cầu, tâm và gan, hoạt động của Na + -K + -ATPE của não, tiềm năng của catalase và GPx trong máu, đồng thời làm suy giảm đáng kể hoạt động của monoamine oxidase trong não và hàm lượng MDA trong não và gan bằng cách cải thiện cấu hình chống oxy hóa và loại bỏ các gốc tự do.
Nhờ tác dụng chống lão hóa Đông trùng hạ thảo được dùng nhiều trong các sản phẩm làm đẹp trong thực phẩm bổ sung hay mỹ phẩm giúp giữ nét đẹp thanh xuân được phái đẹp yêu thích.
Đông trùng hạ thảo có khả năng chống khối u tiền năng
Nhiều chi của Cordyceps spp. (tự nhiên hoặc nuôi cấy) đã được ghi nhận là có khả năng hạn chế sự phát triển của khối u do có nhiều hợp chất hoạt tính sinh học khác nhau, ví dụ như polysacarit, sterol và adenosine. Ergosterol glycosyl hóa từ chiết xuất metanol của C. sinensis đã được báo cáo là một hợp chất chống tăng sinh đáng chú ý chống lại các dòng tế bào khối u khác nhau. Hơn nữa, chiết xuất nước của Đông Trùng Hạ Thảo cũng tăng tốc quá trình thực bào qua trung gian tế bào Kupffer để ngăn ngừa di căn.
Trong các nghiên cứu trong ống nghiệm cho thấy Đông trùng hạ thảo khô có khả năng làm chậm sự phát triển của các khối u của nhiều loại tế bào ung thư bao gồm cả ung thư da, ung thư gan, ung thư phổi, ung thư ruột kết,…Các nghiên cứu tiến hành trên chuột đã chứng minh rằng Đông trùng hạ thảo có tác dụng chống ung thư hắc tố, ung thư phổi, ung thư hạch và làm đảo ngược các tác dụng phụ do quá trình điều trị ung thư gây ra.
Cordycepin hạn chế sự phát triển của các tế bào ung thư bằng cách kích hoạt các thụ thể adenosine A3 theo con đường truyền tín hiệu Wnt, bao gồm kích hoạt glycogen synthase kinase ba beta (GSK3β) và ức chế cyclin D1. Trong các tế bào ung thư đại trực tràng ở người, cordycepin kích hoạt quá trình chết theo chương trình thông qua việc tăng tế bào B lymphoma 2 (Bcl-2, các phân tử proapoptotic), JNK và hoạt động của p38 kinase. Là một chất bổ trợ, nồng độ thấp của cordycepin làm tăng tính nhạy cảm hóa học của các tế bào ung thư túi mật đối với gemcitabine và 5-fluorouracil, có thể thông qua việc điều chỉnh giảm nhiều yếu tố kháng thuốc/thiếu oxy cảm ứng 1 (MDR/HIF-1α) thông qua điều chỉnh tín hiệu AMPK/mTORC1.
Đông trùng hạ thảo kiểm soát lượng đường huyết ở bệnh nhân bị tiểu đường tuýp II
Bệnh tiểu đường xảy ra là do cơ thể bạn không sản xuất hoặc không đáp ứng với các hormon insulin, đây là những loại hormone giúp vận chuyển đường vào tế bào để chuyển hóa thành năng lượng. Khi cơ thể bạn không sản xuất đủ insulin để sẽ dẫn đến tình trạng glucose không được vận chuyển vào tế bào mà giữ trong máu do đó dẫn đến tăng lượng đường huyết. Đông trùng hạ thảo có khả năng bắt chước các hoạt động của insulin từ đó giúp giữ lượng đường huyết ổn định, từ đó giúp kiểm soát lượng đường trong máu ở bệnh nhân tiểu đường tuýp 2.
Đông trùng hạ thảo tốt cho tim mạch
Đông trùng hạ thảo có nhiều lợi ích cho sức khỏe tim mạch bằng cơ chế ngăn ngừa sự rối loạn nhịp tim và giảm hàm lượng cholesterol LDL (hay còn được gọi là cholesterol xấu) và chất béo trung tính. Đây đều là những nhân tố gây nguy cơ cao về bệnh tim mạch nhờ đó việc làm giảm hàm lượng của các thành phần này của Đông trùng hạ thảo giúp nó bảo vệ tim mạch chống lại nhiều bệnh lý.
Đông trùng hạ thảo chống viêm
Chiết xuất (ethanol) của Đông Trùng Hạ Thảo có hoạt tính kháng viêm mạnh trong chứng phù do carrageenin kích hoạt và giảm biểu hiện nitric oxide synthase (iNOS) cảm ứng trong đại thực bào. Vì quá trình tổng hợp NO của iNOS tăng cao trong các bệnh viêm nhiễm và dẫn đến tổn thương tế bào, nên hoạt động này khẳng định tác dụng chống viêm nhiễm của nó.
Việc sử dụng Đông trùng hạ thảo cho thấy tác dụng chống viêm hiệu quả. Các nghiên cứu đã cho thấy khi các tế bào của cơ thể chúng ta tiếp xúc với Đông trùng hạ thảo thì các protein đặc biệt gây ra tình trạng viêm nhiễm trong cơ thể sẽ bị ức chế nhờ đó nó coi như thuốc Đông trùng hạ thảo có tác dụng chống viêm.
Đông trùng hạ thảo giúp kiểm soát hệ thống miễn dịch
Đông trùng hạ thảo được có khả năng giúp tế bào gai trong cơ thể điều chỉnh các hoạt động một cách tối ưu. Đây là những loại tế bào có vai trò giúp cân bằng đồng thời kiểm soát hoạt động miễn dịch ổn định cho cơ thể từ đó Đông trùng hạ thảo giúp tăng cường hệ miễn dịch cho cơ thể trước những mầm bệnh bên ngoài môi trường.
Các nhà nghiên cứu đã suy luận rằng các polysacarit từ Đông Trùng Hạ Thảo có thể tăng cường miễn dịch không đặc hiệu, miễn dịch dịch thể và tế bào và hạn chế sự phát triển của khối u.
Đông trùng hạ thảo tốt cho thận không?
Thận là cơ quan chính chịu trách nhiệm lọc và loại bỏ chất thải thông qua quá trình sản xuất nước tiểu. Trong số các ứng dụng khác nhau của các thành phần của Hạ Thảo Đông Trùng, người ta cũng có thể tìm thấy công dụng có giá trị của nó để điều chỉnh một số sự mất cân bằng của thận như giảm tiểu máu và protein niệu với sự phục hồi rõ ràng của mô.
Ngoài ra, đây còn là một vị thuốc rất tốt cho thận bởi nó giúp ngăn ngừa bệnh thận mạn tính, giúp cải thiện chứng năng thận đồng thời làm giảm các biến chứng liên quan đến bệnh thận. Được biết đông trùng hạ thảo giúp làm giảm protein niệu và creatinin huyết thanh, giảm tổn thương thận do uống nhiều kháng sinh gây ra.
Đông trùng hạ thảo có tốt cho gan
Trong Đông trùng hạ thảo có chứa thành phần cordycepin và polysaccharides, đây đều là những chất có khả năng thúc đẩy quá trình thải độc gan, hạn chế sự tiến triển của các bệnh về gan như suy gan, gan nhiễm mỡ, nóng gan, Đông trùng hạ thảo giải độc gan. Việc bổ sung Đông trùng hạ thảo cho bệnh nhân bị xơ gan cũng cho thấy kết quả xét nghiệm chức năng gan được cải thiện đáng kể.
Đông trùng hạ thảo giúp tăng cường sức khỏe tình dục
Đông trùng hạ thảo spp. điều hòa giải phóng các hormone sinh dục như testosterone, estrogen và progesterone, kiểm soát hoạt động sinh sản và phục hồi các chức năng bị suy yếu. Một nghiên cứu đã mô tả rằng C. sinensis thúc đẩy các tế bào ung thư tuyến tiền liệt phát triển bằng cách tăng cường sản xuất testosterone và biểu hiện thụ thể androgen. Đặc biệt, việc sử dụng cordycepin có thể làm tăng trọng lượng của mào tinh hoàn, khả năng vận động và di chuyển của tinh trùng cũng như số lượng tinh trùng trưởng thành, cụ thể là chất lượng và số lượng của tinh trùng từ đó giúp tăng khả năng có thai ở các cặp đôi hiếm muộn.
Đông trùng hạ thảo là một trong những thành phần hay được sử dụng trong các sản phẩm giúp tăng cường ham muốn và cải thiện tình dục của nam, nữ giới. Đông trùng hạ thảo giúp tăng tiết hormone sinh dục nam đồng thời tăng lưu thông khí huyết nhờ đó kéo dài thời gian cương dương cho nam giới.
Cách sử dụng Đông Trùng Hạ Thảo
Khi uống thuốc sắc Đông Trùng Hạ Thảo, liều lượng thông thường là 3-9g, vì sản phẩm đắt tiền mà có hàm lượng dinh dưỡng cao nên chỉ cần dùng liều nhỏ đã có thể đạt được hiệu quả.
Đông trùng hạ thảo thường được dùng dưới dạng thuốc sắc hoặc thuốc sắc, nhưng nó cũng có thể được làm thành bột hoặc thuốc viên. Tuy nhiên, việc sử dụng dược liệu Trung Quốc cần phải phân biệt và điều trị hội chứng, sử dụng dưới sự hướng dẫn của chuyên gia y học Trung Quốc, không nên tùy ý sử dụng chữ đừng nói đến việc nghe theo đơn thuốc và quảng cáo của y học cổ truyền Trung Quốc. Ngoài ra, Đông Trùng Hạ Thảo còn có thể dùng để chăm sóc sức khỏe hàng ngày, các phương pháp sử dụng phổ biến như sau:
Nấu cháo (cháo trắng đông trùng hạ thảo): Chuẩn bị 6g đông trùng hạ thảo, 10g bạch hầu và 50g gạo japonica. Nghiền đồng trùng hạ thảo và gạo trắng thành bột, thêm nước vào gạo japonica nấu thành cháo, khi com gần chin thì cho bột thuốc và đường phèn vào nấu đến khi gạo chín và cháo đặc. Dùng chữa họ mệt mỏi, họng khô ít đờm, ho ra máu.
Canh (Vịt đông trùng hạ thảo): Vịt hầm đông trùng hạ thảo có tác dụng bổ sung thiếu hụt, tăng cường dương khí. Thích hợp cho các bệnh mãn tính, suy nhược cơ thể, thiếu máu, chân tay lạnh, đổ mồ hôi tự phát, đổ mỗ hôi đêm, bất lực và tinh trùng.
Ngâm rượu: Đông trùng hạ thảo và dâu tây có thể ngâm rượu chung với nhau để chữa thận hư, đau thắt lưng.
Lưu ý khi sử dụng Đông Trùng Hạ Thảo
Nhìn chung, Đông Trùng Hạ Thảo an toàn với người dùng. Tuy nhiên đôi khi sử dụng nó cũng có thể gây khó chịu cho dạ dày, buồn nôn và khô miệng ở một số người.
Đặc biệt, trong những trường hợp bị ung thư, tiểu đường hoặc rối loạn chảy máu khuyến cáo không dùng Đông Trùng Hạ Thảo. Phụ nữ đang mang thai hoặc đang cho con bú và trẻ em nên tránh dùng Đông Trùng Hạ Thảo do những nghiên cứu và báo cáo chưa chứng minh được tính an toàn của nó.
Nếu bạn đang sử dụng bất kỳ một loại thuốc nào, bạn nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng bổ sung Đông Trùng Hạ Thảo, do nó có thể tương tác với các chất làm loãng máu và các thuốc ức chế hệ thống miễn dịch.
Để đặt mua Đông Trùng Hạ Thảo chính hãng, xin ấn vào nút MUA NGAY dưới đây:
Nguồn tham khảo
- Thư viện Y khoa Hoa Kỳ, 6 Benefits of Cordyceps, All Backed by Science, healthline.com. Truy cập ngày 18/03/2023.
- Ashok Kumar Panda, Kailash Chandra Swain (2011), Traditional uses and medicinal potential of Cordyceps sinensis of Sikkim, National Library of Medicine. Truy cập ngày 18/03/2023.
- Gitishree Das và cộng sự (2020), Cordyceps spp.: A Review on Its Immune-Stimulatory and Other Biological Potentials, pmc. Truy cập ngày 28 tháng 7 năm 2023.
- Dược sĩ Lưu Anh (Ngày cập nhật 19 tháng 6 2023). Đông Trùng Hạ Thảo, nhà thuốc Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy. Truy cập ngày 28 tháng 7 năm 2023.
