1. Đặng Tiểu Bình – Kiến trúc sư “Cải cách và mở cửa”:
2. Chính sách một con và sự chuyển biến ở Thâm Quyến trở thành Đặc khu kinh tế đầu tiên:
Đặng Tiểu Bình ra mắt “chính sách một con” vào năm 1979, đặt ra các hạn chế cứng nhắc về số lượng con cái trong các gia đình ở thành thị. Chính sách này được thiết lập với mục tiêu kiểm soát tốc độ tăng dân số, vốn được xem là một rào cản đối với sự phát triển kinh tế của đất nước. Tuy nhiên, hiện nay, chính sách này đã trải qua việc điều chỉnh để phù hợp với hoàn cảnh thời đại.
Thâm Quyến đã trở thành đặc khu kinh tế (SEZ) đầu tiên của Trung Quốc vào tháng 5/1980, với mục tiêu thu hút đầu tư và công nghệ từ Hong Kong. Chỉ trong vòng bốn năm, Trung Quốc đã thành lập hơn mười đặc khu kinh tế trải dài dọc theo vùng duyên hải phía đông, từ Bắc Hải ở phía nam cho đến Đại Liên ở vùng đông bắc.
Những đặc khu kinh tế này đã đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế đặc biệt ấn tượng của Trung Quốc.
Thị trường chứng khoán Thượng Hải ở Trung Quốc đã mở cửa lần đầu dưới hình thức xã hội chủ nghĩa vào tháng 11/1990, khôi phục hoạt động giao dịch cổ phiếu tại thành phố này sau một thời gian dài, tức sau 41 năm.
Hong Kong, trước đây là một thuộc địa của Anh, đã được trao trả lại Trung Quốc vào ngày 1/7/1997, chỉ sau 5 tháng kể từ khi ông Đặng Tiểu Bình qua đời.
Năm 1984, trong cuộc họp với Thủ tướng Anh Margaret Thatcher để thảo luận về tương lai của Hong Kong sau khi hợp đồng thuê các vùng lãnh thổ mới của Hong Kong cho Vương quốc Anh hết hiệu lực vào năm 1997, Đặng Tiểu Bình đã đề xuất nguyên tắc “Một đất nước, hai chế độ”. Tương tự, một nguyên tắc tương tự đã được đề xuất trong cuộc đàm phán với Bồ Đào Nha về Macau.
Nguyên tắc này được sáng kiến với nội dung rằng sau khi thống nhất đất nước, trong khi Trung Quốc đại lục theo đuổi chế độ xã hội chủ nghĩa, Hong Kong (cũng như Macau) được phép duy trì hệ thống của họ với mức độ tự chủ cao ít nhất trong vòng 50 năm.
3. Sự tham gia hội nhập quốc tế:
Vào tháng 11/2001, sau nhiều năm thương lượng, Trung Quốc đã trở thành thành viên của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). Sự kiện này đã mở ra nhiều cơ hội lớn cho quốc gia có dân số đông nhất thế giới này, bao gồm cả tăng trưởng và xuất khẩu. Theo thống kê từ Ngân hàng Thế giới, kể từ khi gia nhập WTO, xuất khẩu của Trung Quốc đã tăng trung bình 29% mỗi năm và chiếm 14,6% thị trường xuất khẩu trên toàn thế giới.
Chương trình Kích thích kinh tế
Trong bối cảnh cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu, chính phủ Trung Quốc đã công bố một gói kích thích kinh tế trị giá 586 tỉ USD vào tháng 11/2008. Trong thời gian ngắn sau sự xuất hiện của khủng hoảng này, ngành sản xuất Trung Quốc, mà chủ yếu dựa vào xuất khẩu, đã trải qua một sự sụt giảm đáng kể và đã dẫn đến việc thất nghiệp cho khoảng 20 triệu công nhân.
Dẫn đầu trong lĩnh vực sản xuất ô tô
Vào tháng 12/2009, Trung Quốc đã trở thành quốc gia sản xuất ô tô lớn nhất trên thế giới với sản lượng hàng năm vượt qua cả “người khổng lồ” Nhật Bản.
Hiện tại, Trung Quốc sản xuất nhiều ô tô hơn cả tổng sản xuất của Mỹ, Nhật Bản và Đức cộng lại.
4. Chủ tịch Tập Cận Bình lên nắm quyền:
Vào ngày 15/11/2012, Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc khóa 18 đã tổ chức phiên họp đầu tiên sau Đại hội Đảng Cộng sản lần thứ 18. Tại phiên họp này, họ đã quyết định bầu ông Tập Cận Bình làm Tổng Bí thư Ủy ban Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc và Chủ tịch Ủy ban Quân sự Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc.
Sau đó, vào ngày 14/3/2013, ông Tập Cận Bình đã được bầu làm Chủ tịch nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa và Chủ tịch Ủy ban Quân sự Trung ương Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, đánh dấu sự kết thúc của quá trình chuyển giao quyền lực trong quốc gia này.
Tuyến đường Tơ lụa Mới, được biết đến dưới tên “Sáng kiến Vành đai và Con đường,” đã được công bố trong chuyến thăm Kazakhstan vào tháng 9/2013 bởi Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Tuyến đường này nhằm mục đích kết nối hoạt động thương mại giữa hai quốc gia dọc theo con đường cổ xưa tới châu Âu.
Trong những năm sau đó, kế hoạch này đã trở thành một sáng kiến trị giá hàng trăm tỉ USD và đã thu hút sự tham gia của hơn 100 quốc gia.
5. Phía sau những con số phát triển thần kỳ của Trung Quốc:
Lịch sử gần đây của Trung Quốc có thể được phân thành hai giai đoạn quan trọng. Giai đoạn đầu tiên là giai đoạn xã hội chủ nghĩa, kéo dài từ năm 1949, khi Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa được thành lập, cho đến năm 1976. Kỳ giai đoạn này chứng kiến một thảm họa kinh tế.
Sau giai đoạn này, Đặng Tiểu Bình đã khởi xướng cải cách kinh tế thị trường, đánh dấu sự bắt đầu của sự phát triển kinh tế Trung Quốc. Trong những năm 1960, số liệu từ Ngân hàng Thế giới cho thấy rằng tổng sản phẩm quốc nội (GDP) bình quân đầu người của Trung Quốc tụt lại phía sau không chỉ các quốc gia có thu nhập cao, mà còn các quốc gia như Campuchia, Kenya và Sierra Leone.
Tuy nhiên, ngày nay, Trung Quốc đã phát triển để trở thành nền kinh tế lớn thứ hai trên thế giới sau Hoa Kỳ vào cuối năm 2018 và dự kiến sẽ đứng đầu vào năm 2030 theo báo cáo của công ty tư vấn PriceWaterhouse Coopers. Đến cuối năm 2018, GDP bình quân đầu người ở Trung Quốc đã tăng lên 9.732 đô la Mỹ, tăng lên 180 lần so với năm 1952.
Mặc dù vẫn còn khoảng cách đáng kể giữa GDP bình quân đầu người của Trung Quốc và Hoa Kỳ – Trung Quốc đứng thứ 80 trên thế giới và cao hơn 6,4 lần so với Hoa Kỳ – nhưng khoảng cách này đã thu hẹp đáng kể trong 67 năm qua, kể từ khi Trung Quốc bắt đầu ghi lại số liệu thống kê GDP, theo PWC.
Tổng sản phẩm quốc nội của Trung Quốc đã đạt tốc độ tăng trưởng trung bình hàng năm là 10% trong suốt 40 năm qua, gấp ba lần so với Hoa Kỳ trong cùng kỳ. GDP bình quân đầu người của nước này đã tăng từ 156 đô la Mỹ vào năm 1978 lên 8.123 đô la Mỹ vào năm 2016, giúp hơn 800 triệu người thoát khỏi đói nghèo.
Sự tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc tăng tốc chủ yếu là do các cải cách vào cuối những năm 1970 dưới sự lãnh đạo của Đặng Tiểu Bình. Ông đã giảm bớt các rào cản thương mại, cho phép các lực lượng thị trường xác định giá cả và thúc đẩy đầu tư.
Lý do cho sự thành công kinh tế của Trung Quốc không phải là nó có một nền kinh tế kế hoạch, mà ngược lại, trong thời kỳ Mao, khi hầu như không có doanh nghiệp tư nhân nào ở Trung Quốc và nền kinh tế kế hoạch do nhà nước quản lý chiếm ưu thế, 88% dân số Trung Quốc sống trong tình trạng cực kỳ nghèo đói. Khoảng cách này đã thu hẹp đáng kể sau khi Trung Quốc thúc đẩy quyền sở hữu tư nhân và giảm bớt vai trò toàn năng của nhà nước.
Mô hình kinh tế kế hoạch hóa, cùng với sự bất ổn chính trị, đã gây suy yếu cho nền kinh tế của Trung Quốc và làm chậm quá trình phát triển kinh tế suốt hàng thập kỷ. Cách duy nhất để vượt qua nhiều khó khăn kinh tế và biến động chính trị là Trung Quốc mở cửa hơn với phần còn lại của thế giới và bắt đầu thực hiện cải cách thị trường.
Năm 1979, Trung Quốc tái thiết quan hệ ngoại giao với Mỹ và gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới vào năm 2001, điều này đã chính thức khơi đầu cho giai đoạn tăng trưởng.
Tăng trưởng kinh tế đã bắt đầu nảy mầm trong thập kỷ sau đó, đồng thời dẫn đến sự công nghiệp hóa của nền kinh tế Trung Quốc và mở đường cho sự phát triển của ngành dịch vụ.
Một điểm đặc biệt khác đánh dấu sự tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc là sự xuất hiện và phát triển mạnh mẽ của các doanh nghiệp tư nhân, điều mà trước năm 1978 hầu như không thể thấy. Mặc dù các doanh nghiệp nhà nước vẫn đóng góp một phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế của Trung Quốc, nhưng các doanh nghiệp tư nhân hiện nay đã chiếm hơn một nửa GDP.
Theo một bài viết từ Diễn đàn Kinh tế Thế giới, khu vực tư nhân của Trung Quốc, nổi lên từ sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu, đang đóng vai trò chính trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc. Số liệu thống kê thường được sử dụng để mô tả đóng góp của khu vực tư nhân vào nền kinh tế Trung Quốc: họ cung cấp 60% GDP của Trung Quốc và chịu trách nhiệm cho 70% sự đổi mới, 80% việc làm đô thị và cung cấp 90% công việc mới.
Liên đoàn Công nghiệp và Thương mại Trung Quốc cũng báo cáo rằng, Liên minh Công nghiệp Toàn Trung Quốc đóng góp tới 70% đầu tư và 90% xuất khẩu của đất nước. Hiện nay, khu vực tư nhân của Trung Quốc góp phần lớn vào tăng trưởng của đất nước và tạo ra chín phần mười việc làm mới.
Song song với sự phát triển của doanh nghiệp tư nhân, cũng chứng kiến sự gia tăng đáng kể của số tỷ phú Trung Quốc. Các tên tuổi như Jack Ma của Alibaba và Pony Ma của Tencent đã trở thành biểu tượng của sự thành công không chỉ trong nước mà trên toàn cầu.
