Cúng đầy tháng bé trai là một trong những ngày lễ quan trọng đầu tiên trong đời bé. Trong ngày này, gia đình sẽ làm lễ cảm ơn Bà Mụ đã che chở cho mẹ con bình an, khỏe mạnh. Đây cũng là dịp con được giới thiệu với những người thân thiết của gia đình. Trong ngày này, nghi lễ được tổ chức ra sao? Mâm cúng được chuẩn bị thế nào? Hãy cùng Fitobimbi tìm hiểu nhé!
Lễ đầy tháng là gì?
Sự tích về việc cúng đầy tháng cho bé trai
Mỗi nơi sẽ có những câu chuyện khác nhau về nguồn gốc của lễ cúng đầy tháng cho bé trai. Mặc dù vậy, hầu hết các câu chuyện đều có một điểm chung rằng: những người nặn ra hình hài đứa bé và gửi đến cho gia đình là Bà Mụ và Đức Ông.
Theo quan niệm dân gian, trẻ em được 12 Bà Mụ nặn ra. Mỗi Bà Mụ có trách nhiệm nặn ra một bộ phận cho đứa trẻ và phụ trách các giai đoạn khác nhau trong quá trình sinh nở của người mẹ.
Do đó, khi trẻ đầy tháng thì gia đình sẽ bày tiệc cúng để tạ ơn các Bà Mụ đã đưa bé đến với gia đình. Khi cúng Mụ, gia đình cũng sẽ cầu xin các Bà Mụ ban cho trẻ bình an và may mắn.
Ý nghĩa của việc cúng đầy tháng
Việc tổ chức cúng đầy tháng bé trai mang rất nhiều tầng ý nghĩa, đây là thời điểm:
- Gia đình giới thiệu con với người thân, bạn bè và để con nhận được sự chúc phúc từ những người thân, bạn bè thân thiết của gia đình;
- Bữa tiệc đánh dấu thời điểm bé tròn 1 tháng tuổi và kết thúc thời gian ở cữ của mẹ;
- Buổi lễ tại ơn Bà Mụ và Đức Ông đã phù hộ mẹ tròn con vuông và cầu mong các ngài tiếp tục phù hộ, bảo vệ con.
12 Bà Mụ (Mẹ Sanh) là ai?
Theo sự tích về cúng đầy tháng, 12 Bà Mụ là thần giúp việc cho Ngọc Hoàng. Mỗi Bà Mụ phụ trách một nhiệm vụ trong việc sinh nở, cụ thể như sau:
- Trần Tứ Nương phụ trách sinh đẻ;
- Vạn Tứ Nương phụ trách thai nghén;
- Lâm Cửu Nương phụ trách thụ thai;
- Lưu Thất Nương phụ trách nặn hình hài nam, nữ cho đứa bé;
- Lâm Nhất Nương phụ trách chăm sóc bào thai;
- Lý Đại Nương phụ trách chuyển dạ;
- Hứa Đại Nương phụ trách khai hoa nở nhụy;
- Cao Tứ Nương phụ trách ở cữ;
- Tăng Ngũ Nương phụ trách chăm sóc trẻ sơ sinh;
- Mã Ngũ Nương phụ trách ẵm bồng con trẻ;
- Trúc Ngũ Nương phụ trách giữ trẻ;
- Nguyễn Tam Nương phụ trách chứng kiến và giám sát việc sinh đẻ;
Hướng dẫn cách tính đầy tháng cho bé trai và giờ cúng
Theo phong tục truyền thống, ngày cúng đầy tháng của bé được tính theo âm lịch. Ông bà ta xưa quan niệm “gái lùi hai, trai lùi một”, vì vậy, thay vì cúng đầy tháng vào ngày 30, người Việt Nam sẽ tổ chức lễ cúng đầy tháng cho bé trai vào ngày 29 kể từ khi trẻ được sinh ra.
Lễ cũng sẽ được thực hiện vào lúc sáng sớm hoặc chiều tối. Mỗi vùng miền có giờ làm lễ khác nhau. Thời gian tổ chức cúng đầy tháng cho bé trai ở mỗi vùng miền như sau:
- Miền Bắc: trước 12 giờ;
- Miền Trung: 9 – 17 giờ;
- Miền Nam: trước 9 giờ.
Mặc dù theo quan niệm dân gian, việc cúng đầy tháng cho bé trai nên diễn ra vào ngày 29 sau khi con sinh ra. Tuy nhiên, hiện nay, nhiều bậc phụ huynh căn cứ vào lịch Dương để tổ chức cúng đầy tháng cho con. Theo đó, họ sẽ lấy ngày sinh Dương lịch làm mốc và đúng ngày này tháng sau sẽ tổ chức cúng đầy tháng cho con. Chẳng hạn, nếu bé sinh ra vào ngày 16/4, thì gia đình sẽ tổ chức cúng đầy tháng cho bé vào ngày 16/5.
Hướng dẫn chuẩn bị mâm cúng đầy tháng bé trai miền Bắc, miền Trung, miền Nam
Việc cúng kiến là nghi thức tâm linh và quan trọng ở tấm lòng. Vì vậy, mâm cúng không cần cầu kỳ, xa hoa, nhưng cũng không nên qua loa, đại khái. Hiện nay, mâm lễ cúng mụ cho bé trai ở mỗi vùng miền mỗi khác nhau.
Mâm cúng đầy tháng bé trai miền Bắc
- Mâm ngũ quả gồm 5 loại trái;
- Hoa tươi;
- Nhang thơm;
- Đèn cầy;
- Muối sạch, gạo tẻ;
- Bộ giấy cúng đầy tháng cho bé trai (bộ đồ thế nam ghi đầy đủ tên, ngày tháng năm sinh của bé);
- Trà, rượu, nước;
- Bánh kẹo;
- 13 phần trầu têm cánh phượng;
- 13 phần chè đậu trắng;
- 13 phần xôi (miền Bắc thường sử dụng xôi vò ép khuôn);
- Gà trống luộc xếp chéo cánh;
- Bộ tam sên gồm thịt heo, trứng, tôm đã luộc chín;
- 1 đôi đũa hoa.
Mâm cúng đầy tháng bé trai miền Trung
- Nhang trầm thơm, đèn cầy;
- Hoa cúng đầy tháng;
- Mâm trái cây;
- Lư cắm nhang;
- Trà, rượu, nước;
- Gạo hũ, muối hũ;
- 13 phần trầu cau têm;
- 13 phần chè đậu trắng;
- 13 phần xôi nếp đậu xanh;
- Gà luộc hoặc vịt luộc;
- Heo quay bánh hỏi nếu có khả năng;
- Giấy tiền vàng mã (bộ hài váy áo tạ các tiên nương, giấy cúng thế nam).
Mâm cúng đầy tháng bé trai miền Nam
- Mâm ngũ quả;
- Hoa tươi;
- Nhang trầm thơm;
- Đèn hoặc nến;
- Muối hũ, gạo hũ;
- Bộ giấy cúng đầy tháng cho bé (13 đôi hài và 13 bộ quần áo để cúng mụ bà đức ông);
- Trà, rượu, nước;
- Bánh kẹo;
- 13 phần trầu têm cánh phượng;
- 13 phần chè đậu trắng hoặc đậu đen;
- 13 phần xôi (trong nam thường dùng xôi gấc);
- Gà luộc hoặc vịt luộc chéo cánh.
Nghi thức sắp xếp lễ vật, bàn cúng đầy tháng bé trai
Việc sắp xếp mâm lễ sao cho đúng có nhiều ý kiến khác nhau. Một số gia đình yêu cầu sắp xếp thành 2 mâm riêng biệt, một mâm cúng 12 Bà Mụ, 1 mâm cúng Đức Ông. Tuy nhiên, nhiều gia đình hiện nay bày chung một mâm để lễ nghi gọn nhẹ và thuận tiện hơn. Điều này đúng với cả 3 miền Bắc – Trung – Nam.
Nếu chia đồ cúng thành 2 mâm, lễ vật trên các mâm thường được sắp xếp như sau:
Lễ vật trên mâm cúng 12 Bà Mụ
Mâm cúng 12 Bà Mụ cần có những lễ vật như:
- Đồ vàng mã: Hài, váy áo, nén vàng màu xanh;
- Trầu cau: trầu têm cánh phượng, 12 miếng trầu với quả cau bổ tư và 1 miếng to hơn với cau nguyên quả;
- Đồ chơi trẻ em được làm bằng nhựa hoặc sành sứ;
- Động vật: 13 con (cua, ốc, tôm luộc chín hoặc để sống), gồm 12 con kích thước bằng nhau và 1 con có kích thước lớn hơn;
- Phẩm oản: 12 phần bằng nhau và 1 phần nhiều hơn;
- Lễ mặn: Xôi, gà luộc, cơm, canh, món ăn, rượu trắng,…
- Bánh kẹo: 12 phần đều nhau và 1 phần nhiều hơn;
- Hương hoa: Nhang, lọ hoa nhiều màu, tiền vàng, nước.
Lễ vật trên mâm cúng Đức Ông
- Lễ vật được đặt trên mâm cúng Đức Ông thường gồm:
- 1 con gà hoặc vịt luộc chéo cánh;
- 1 tô chè;
- 1 tô cháo;
- 3 đĩa xôi;
- 1 miếng thịt;
- Trầu cau;
- Rượu;
- Đồ hàng mã;
- Hoa quả với 5 loại quả bất kỳ.
Cách sắp xếp bàn cúng đầy tháng
Khi bày 2 mâm cúng Bà Mụ và Đức Ông, gia đình cần bày trí mâm cúng như sau:
- Bàn lớn, cao hơn bày lễ vật cúng 12 Bà Mụ
- Bàn nhỏ, thấp hơn bày lễ vật cúng Đức Ông
- Mâm trên cách mâm dưới không quá 10 phân
- Lễ vật trên mâm cúng cần tuân theo nguyên tắc “Đông bình, Tây quả”. Điều này có nghĩa là bình hoa đặt ở phía Đông, lễ vật đặt ở phía Tây
Các nghi thức được thực hiện trong ngày đầy tháng cho bé trai
Cúng đầy tháng
Sau khi bày lễ xong, đến giờ đẹp, Cha mẹ sẽ thắp 3 nén hương, sau đó bế trẻ ra trước án và khấn theo bài khấn cúng Mụ.
Khi khấn xong, cha hoặc mẹ chắp tay bé lại trước án vái 3 vái và sau 3 tuần hương thì tạ lễ. Sau khi hoàn tất nghi thức, gia đình mang vàng mã, váy áo đi hóa, vẩy rượu lúc đang hóa vàng. Đồ chơi thì giữ lại cho cháu bé để lấy phước.
Nghi thức đặt tên cho con
Sau khi thực hiện xong nghi thức cúng lễ đầy tháng, gia đình sẽ tiến hành nghi thức đặt tên cho con trai. Người cúng sẽ khấn với tổ tiên tên họ đầy đủ của bé đã được gia đình chọn sẵn, sau đó gieo 2 đồng tiền lên đĩa.
- Nếu 1 đồng tiền ngửa, 1 đồng tiền úp: cái tên xin đặt cho con được tổ tiên chấp nhận;
- Nếu 2 đồng tiền cùng úp hoặc cùng ngửa: cái tên không được tổ tiên chấp nhận, lúc này người cúng cần gieo quẻ lại. Nếu 3 lần gieo quẻ đều thất bại, cha mẹ cần chọn lại tên cho con.
Nghi thức khai hoa
Một số địa phương còn tổ chức nghi thức khai khoa (hay bắt miếng) vào ngày đầy tháng của con. Theo đó, bé sẽ được đặt giữa bàn hoặc nằm trên nôi bên cạnh mâm cúng đầy tháng. Tiếp đó, người cúng sẽ rót trà, thắp nhang để xin phép bắt miếng bằng cách bế bé trên 1 tay và tay kia cầm một cành hoa đưa qua đưa lại qua miệng bé. Cùng lúc đó, người cúng sẽ nói những điều tốt đẹp như:
Mở miệng ra cho có hoa, có bông.
Mở miệng ra cho kẻ nhớ, người thương.
Mở miệng ra cho có tiền, có bạc.
Mở miệng ra cho bà con xóm giềng quý mến.
Bài cúng đầy tháng cho bé trai
Văn cúng đầy tháng bé trai có thể có sự khác nhau nhỏ ở từng địa phương. Dưới đây là các phiên bản văn cúng đầy tháng bé phổ biến nhất.
Văn cúng đầy tháng ngắn gọn
“Hôm nay, cháu bé tròn 1 tháng tuổi, gia đình chúng tôi bày mâm lễ vật này, cung thỉnh thập nhị mụ bà và tam đức ông trước về chứng minh nhận lễ sau. Tiếp tục phù trợ cho cháu mạnh tay, mạnh chân, mau lớn, hiền, ngoan, phù trợ cho gia đình an vui, hạnh phúc”.
Bài cúng đầy tháng cho bé trai đầy đủ
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô Đại Bi Quan Thế Âm Bồ tát!
Chúng con kính lạy Đệ nhất Thiên tỷ đại tiên chúa
Chúng con kính lạy Đệ nhị Thiên đế đại tiên chúa
Chúng con kính lạy Đệ tam Thiên Mụ đại tiên chúa
Chúng con kính lạy Tam thập lục cung chư vị Tiên Nương
Hôm nay, là ngày ….. tháng ….. năm …… là ngày lành tháng tốt
Vợ chồng chúng con gồm có …………………………… sinh được con (trai, gái) đặt tên là ……………
Chúng con đang ngụ tại …………………………………………………………………………..
Hôm nay, nhân ngày đầy tháng cho bé chúng con thành tâm sắm sửa biện hương hoa lễ vật và các thứ cúng dâng bày lên trước án, trước bàn toạ các chư vị Tôn thần kính cẩn chúng con tâu trình:
Nhờ ơn thập phương chư Phật, chư vị Thánh hiền, chư vị Tiên Bà, các đấng Thần linh, Thổ công địa mạch, Thổ địa chính thần, Tiên tổ nội ngoại, cho con sinh ra cháu, tên ………………………….. sinh ngày ………………… được mẹ tròn, con vuông.
Chúng con thành tâm cúi xin chư vị tiên Bà, chư vị Tôn thần giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật , các ngài phù hộ độ trì, các ngài vuốt ve che chở cho cháu được ăn ngon, ngủ yên, hay ăn chóng lớn, vô bệnh vô tật, vô ương, vô hạn, vô ách, phù hộ cho cháu bé được tươi đẹp, thông minh, sáng láng, thân mệnh bình yên, cường tráng, kiếp kiếp được hưởng vinh hoa phú quý. Gia đình con được phúc thọ an khang, nhân lành nảy nở, nghiệp dữ tiêu tan, bốn mùa không hạn ách nghĩ lo.
Xin thành tâm đỉnh lễ, cúi xin được chứng giám lòng thành.
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Những điều cần lưu ý khi cúng đầy tháng bé trai
Về lễ vật
Khi chuẩn bị lễ vật cúng đầy tháng bé trai, gia đình cần lưu ý một số điều dưới đây:
- Mâm ngũ quả gồm 5 loại quả khác nhau; gia đình nên chọn trái cây màu sắc đẹp, không bị hư hỏng
- Với hoa, gia đình nên chọn các loại hoa mang ý nghĩa tốt lành như hoa ly, hoa cát tường,…
- Với xôi, gia đình nên chọn xôi gấc có màu đỏ với hy vọng cuộc đời con sẽ hồng phát và đầy may mắn
- Với chè, gia đình có thể chọn chè đậu trắng. Loại chè này mang ý nghĩa là gia đình mong muốn bé sẽ nhiều thuận lợi, may mắn trên con đường công danh, sự nghiệp
Về nghi thức
- Gia đình có thể sắp lễ theo nghi thức truyền thống gồm 2 bàn, 1 bàn to cúng Bà Mụ, 1 bàn nhỏ cúng Đức Ông, 2 bàn cách nhau 10 phân. Tuy nhiên, gia đình cũng có thể sắp 1 mâm lễ để đơn giản và thuận tiện hơn
- Các thành viên trong gia đình nên có mặt đầy đủ khi làm đầy tháng cho bé trai
- Thời gian cúng đầy tháng nên là sáng sớm hoặc chiều
Nghi thức cúng đầy tháng bé trai không khó; việc tốn nhiều thời gian, công sức nhất trong ngày này là chuẩn bị mâm cỗ. Tuy nhiên, hiện nay, trên thị trường có rất nhiều đơn vị cung cấp mâm cỗ cúng đầy tháng cho con. Vì vậy, việc cúng đầy tháng cho bé lại càng trở nên đơn giản hơn.
