Có rất nhiều phép biến đổi câu được học trong chương trình học, rút gọn câu là một phép biến đổi câu quan trọng trong chương trình ngữ văn lớp 7. Vậy rút gọn câu là gì? Rút gọn câu nhằm mục đích gì? Cách sử dụng câu rút gọn như thế nào?
Sau đây, Chúng tôi sẽ giới thiệu tới quý vị những nội dung sau để hỗ trợ khách hàng những thông tin cần thiết liên quan rút gọn câu.
Rút gọn câu là gì?
Rút gọn câu là lược bỏ một số thành phần của câu khi nói hoặc viết.
Mục đích rút gọn câu
– Làm cho câu gọn hơn, vừa thông tin được nhanh hơn, vừa tránh lặp những từ ngữ đã xuất hiện trong câu đứng trước.
Ví dụ:
1. Hai ba người đuổi theo nó. Rồi ba bốn người, sáu bảy người.
Trong ví dụ trên thành phần vị ngữ (“đuổi theo nó”) đã bị lược bỏ ở câu thứ hai. Nếu khôi phục phần vị ngữ bị lược bỏ thì nó sẽ bị trùng lại hai lần nên việc rút gọn đã làm cho câu ngắn gọn hơn và tránh bị trùng lặp thành phần có ở câu trước.
2. – Bao giờ câu đi Hà Nội?
– Ngày mai.
Trong ví dụ trên cả chủ ngữ và vị ngữ (“mình đi Hà Nội”) bị lược bỏ ở câu trả lời. Việc lược bỏ đã làm cho câu ngắn gọn hơn và truyền đạt thông tin được nhanh hơn.
– Ngụ ý hành động, đặc điểm nói trong câu là của chung mọi người (lược bỏ chủ ngữ)
Ví dụ:
Học ăn, học nói, học gói, học mở.
+ Về cấu tạo: Trong câu trên vắng đi thành phần chủ ngữ của câu.
+ Lý do lược bỏ câu a, vì đây là một câu tục ngữ, ngụ ý hành động, đặc điểm nói trong câu là của chung mọi người
Chú ý khi sử dụng câu rút gọn
Khi rút gọn câu cần chú ý:
– Không làm cho người nghe, người đọc hiểu sai hoặc hiểu không đầy đủ nội dung câu nói
Ví dụ: Sáng chủ nhật, trường em tổ chức cắm trại. Sân trường thật đông vui. Chạy loăng quăng. Nhảy dây. Chơi kéo co.
Trong đoạn trên các câu: “Chạy loăng quăng. Nhảy dây. Chơi kéo co.” là những câu bị rút gọn thành phần chủ ngữ. Nhưng việc rút gọn này làm cho câu văn trở nên khó hiểu, người đọc, người nghe sẽ không thể hiểu được nghĩa của câu văn.
– Không biến câu nói thành một câu cộc lốc, khiếm nhã
Ví dụ:
– Mẹ ơi, hôm nay con được một điểm 10.
– Con ngoan quá! Bài nào được điểm 10 thế?
– Bài kiểm tra toán.
Trong ví dụ trên câu: “Bài kiểm tra toán” đã không thể hiện thái độ lễ phép với mẹ. Cần phải thêm các từ ngữ thể hiện thái độ lễ phép như: Bài kiểm tra toán mẹ ạ.
Các kiểu rút gọn câu
Rút gọn câu dựa vào thành phần bị rút gọn thì được chia thành 3 kiểu câu rút gọn là: rút gọn chủ ngữ, vị ngữ và rút gọn cả chủ ngữ và vị ngữ.
– Câu rút gọn chủ ngữ: là những câu không có thành phần chủ ngữ trong câu khi sử dụng.
Ví dụ:
+ Linh: Khi nào cậu về nhà?
+ Hương: Ngày mai về.
Câu đầy đủ: “Ngày mai tớ về nhà”.
– Câu rút gọn vị ngữ: là những câu không có thành phầnvị ngữ khi giao tiếp.
Ví dụ:
+ Linh: Có những ai tham gia cuộc thi học sinh giỏi toán cấp tỉnh?.
+ Lan: Hương và Huệ (Chỉ còn phần chủ ngữ).
Câu đầy đủ: “Hương và Huệ tham gia cuộc thi học sinh giỏi toán cấp tỉnh”.
– Câu rút gọn chủ ngữ và vị ngữ: là những câu được rút gọn không có cả phần chủ ngữ và vị ngữ.
Ví dụ:
+ Linh: Mấy giờ cậu đi ngủ?
+ Lan: 10 giờ (Chỉ còn phần trạng ngữ).
Câu đầy đủ: “10 giờ tớ đi ngủ”.
Bài tập về câu rút gọn
Bài 1: Trong các tục ngữ sau, câu nào là câu rút gọn
1. Người ta là hoa đất.
2. Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.
3. Nuôi lợn ăn cơm nằm, nuôi tằm ăn cơm đứng.
4. Tấc đất, tấc vàng.
– Các câu (2), (3) là những câu rút gọn.
– Thành phần bị lược là thành phần chủ ngữ.
– Hai câu này, một câu nêu nguyên tắc ứng xử, một câu nêu kinh nghiệm sản xuất chung cho tất cả mọi người nên có thể rút gọn chủ ngữ làm cho câu gọn hơn.
Bài 2: Hãy tìm câu rút gọn trong các ví dụ dưới đây, khôi phục thành phần câu bị rút gọn và cho biết vì sao trong thơ, ca dao thường có nhiều câu rút gọn như vậy?
1.
Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà,
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.
Lom khom dưới núi, tiều vài chú,
Lác đác bên song, chợ mấy nhà.
Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miêng, cái gia gia.
Dừng chân đứng lại, trời, non, nước,
Một mảnh tình riêng, ta với ta.
2.
Đồn rằng quan tướng có danh,
Cưỡi ngựa một mình, chẳng phải vịn ai.
Ban khen rằng: “Ấy mới tài”,
Ban cho cái áo với hai đồng tiền.
Đánh giặc thì chạy trước tiên,
Xông vào trận tiền cởi khố giặc ra(!)
Giặc sợ, giặc chạy về nhà,
Trở về gọi mẹ mổ gà khao quân!
Các câu rút gọn.
1. Rút gọn chủ ngữ
+ Bước tới Đèo Ngang bóng xế tà,
+ Dừng chân đứng lại, trời, non, nước,
– Khôi phục: Người bước tới và dừng chân đứng lại là Bà Huyện Thanh Quan, là tác giả của bài thơ, và căn cứ vào câu cuối cách xưng hô “ta với ta”, nên chủ ngữ của hai câu rút gọn là ta:
+ Ta bước tới Đèo Ngang bóng xế tà,
+ Ta dừng chân đứng lại, trời, non, nước,
2. Rút gọn chủ ngữ
+ Đồn rằng quan tướng có danh,
+ Cưỡi ngựa một mình chẳng phải vịn ai.
+ Ban khen rằng: “Ấy mới tài”,
+ Ban cho cái áo với hai đồng tiền.
+ Đánh giặc thì chạy trước tiên,
+ Xông vào trận tiền cởi khố giặc ra (!)
+ Trở về gọi mẹ mổ gà khao quân!
– Khôi phục:
+ Người ta đồn rằng quan tướng có danh,
+ Hắn cưỡi ngựa một mình chẳng phải vịn ai.
+ Vua ban khen rằng: “Ấy mới tài”,
+ Và ban cho cái áo với hai đồng tiền.
+ Quan tướng khi đánh giặc thì chạy trước tiên,
+ Khi xông vào trận tiền cởi khố giặc ra (!)
Trong văn vần (thơ, ca dao,…) thường gặp nhiều câu rút gọn bởi lẽ văn vần chuộng lối diễn đạt súc tích và số chữ trong một dòng được quy định rất hạn chế.
Trên đây, là toàn bộ nội dung liên quan đến rút gọn câu là gì? Rút gọn câu nhằm mục đích gì? Cách sử dụng câu rút gọn như thế nào? Mọi thắc mắc liên quan đến nội dung bài viết trên, quý vị có thể liên hệ với chúng tôi để được giải đáp nhanh chóng nhất.
