Sau sinh, rất nhiều sản phụ phải đối mặt với tình trạng mất sữa đột ngột. Đây là một trong những bất thường không mong muốn, nhất là đối với những ai muốn nuôi con bằng sữa mẹ. Nguyên nhân của hiện tượng này là gì, dấu hiệu ra sao và cách khắc phục như thế nào là vấn đề nhiều mẹ quan tâm.
9 nguyên nhân khiến mẹ bị mất sữa đột ngột sau sinh
Mất sữa đột ngột sau sinh, còn được gọi là “mất sữa bất ngờ,” là tình trạng mà mẹ thấy mình không còn sản xuất đủ sữa cho bé bú, thậm chí khi vắt sữa cũng không thấy tăng sữa. Dưới đây là 9 nguyên nhân phổ biến mà nhiều sản phụ gặp phải.
Bé ít bú mẹ
Sự kích thích thường xuyên của bé khi bú sữa hoặc vắt sữa đều là yếu tố quan trọng không chỉ giúp con tiếp nhận được nguồn dinh dưỡng tốt nhất mà nó còn là biện pháp giúp duy trì cũng như làm tăng tiết sữa để đáp ứng đủ nhu cầu cần thiết của cơ thể bé.
Nếu bé ít bú mẹ, cơ thể người mẹ sẽ hiểu rằng con cần ít sữa nên lượng sữa tiết ra sẽ ít hơn. Lâu dần, nếu con vẫn bú ít hoặc không bú sẽ dẫn đến hiện tượng giảm sữa rồi mất sữa đột ngột. Điều này rất dễ xảy ra nên mẹ hãy cố gắng cho con bú càng nhiều càng tốt, nhất là những ngày đầu sau sinh.
Mắc bệnh liên quan đến tuyến vú
Sau sinh, nếu sản phụ mắc một số bệnh liên quan đến tuyến vú cũng có gây nên tình trạng mất sữa đột ngột. Một số bệnh gồm: viêm tuyến vú, tắc tia sữa, áp xe vú, nhiễm khuẩn núm vú, phẫu thuật ngực sau sinh… Những bệnh lý này có thể khiến tuyến dẫn sữa bị tắc và dần dần mất sữa.
Các chấn thương vùng vú, như tác động quá mạnh hoặc không đúng cách khi vắt sữa, có thể dẫn đến tắc nghẽn tuyến vú, ảnh hưởng đến quá trình sản xuất sữa có thể làm mẹ bị mất sữa đột ngột.
Để hạn chế tình trạng này, mẹ nên xoa bóp bầu ngực nhẹ nhàng, vệ sinh sạch sẽ bầu ngực trước/ sau khi con con bú để tránh nhiễm khuẩn cũng như mắc các bệnh làm ảnh hưởng đến khả năng tiết sữa.
Ngoài những bệnh lý trên, nếu mẹ bị rối loạn nội tiết cũng có thể gây mất sữa do nó ảnh hưởng đến hormone Prolactin và Oxytocin, hai loại hormone điều phối hoạt động sản xuất sữa bên trong ngực mẹ.
Chế độ dinh dưỡng kém
Chế độ dinh dưỡng ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng tiết sữa cũng như chất lượng sữa. Vì thế, sau sinh mẹ thường được khuyên nên ăn nhiều thức ăn giàu dinh dưỡng.
Nếu sản phụ quá kiêng khem trong chuyện ăn uống, không được ăn đầy đủ dinh dưỡng hoặc có chế độ ăn nghèo nàn có thể khiến lượng sữa ít dần và mất sữa đột ngột. Ngoài ra, một số sản phụ chưa có kinh nghiệm hoặc không tìm hiểu mà ăn phải những thực phẩm có thể gây mất sữa như lá lốt, bắp cải, măng chua… cũng là nguyên nhân gây tình trạng mất sữa.
Mẹ bị trầm cảm, stress
Yếu tố tinh thần ảnh hưởng lớn đến cơ chế sản xuất sữa của mẹ sau sinh. Vì thế, nếu sản phụ thường xuyên cảm thấy căng thẳng, mệt mỏi, tâm lý không ổn định, đặc biệt là những mẹ bị trầm cảm sau sinh rất dễ gặp phải tình trạng mất sữa đột ngột.
Nguyên nhân là do tâm lý bất ổn, chịu tổn thương về tinh thần sẽ khiến cho khí huyết lưu thông kém, kinh mạch trì trệ, hormone stress có thể làm giảm mức prolactin – hormone có trách nhiệm kích thích sản xuất sữa. Mẹ càng lo lắng, càng stress thì khả năng mất sữa đột ngột càng cao.
Nghỉ ngơi không hợp lý
Sau sinh, sản phụ cần dành nhiều thời gian để nghỉ ngơi, giúp khôi phục lại sức khỏe bởi cuộc sinh nở đã tiêu hao đi rất nhiều sức lực của mẹ. Thế nhưng, nhiều mẹ không có được nhiều thời gian để nghỉ ngơi do phải chăm con, cho con bú, dỗ dành con… Việc không được nghỉ ngơi tác động xấu đến sức khỏe và tinh thần của mẹ, đặc biệt nó có thể khiến mẹ bị mất sữa đột ngột, nhất là đối với những mẹ bị mất ngủ liên tục.
Ngài ra, việc không đủ thời gian để nghỉ ngơi và không có sự hỗ trợ trong việc chăm sóc bé và những công việc khác có thể gây ra căng thẳng, gây ảnh hưởng đến quá trình sản xuất sữa, làm mẹ mất sữa đột ngột.
Mẹ ít uống nước
Có đến 80% sữa mẹ là nước. Vì thế, muốn có nhiều sữa thì điều kiện đầu tiên là mẹ phải uống nhiều nước. Uống ít nước là nguyên nhân chính gây ít sữa hoặc mất sữa.
Bên cạnh nước lọc, các chuyên gia dinh dưỡng cũng khuyên mẹ nên bổ sung thêm nước từ hoa quả và thức ăn hàng ngày.
Bé bú bình/ dùng sữa công thức sớm
Nhiều trường hợp mẹ cho bé bú bình hoặc bú sữa công thức sớm có thể khiến con bỏ ti mẹ. Bé không bú mẹ khiến lượng sữa được sản xuất ra ngày càng ít dần cho đến khi mất sữa. Vì thế, mẹ nên cho con bú trực tiếp càng nhiều càng tốt, vừa giúp duy trì sữa, vừa tăng tình cảm mẹ con.
Chưa có kinh nghiệm nuôi con
Những người lần đầu làm mẹ thường chưa có kinh nghiệm nuôi con, thiếu hiểu biết về: tần suất cho bé bú, cách bú, cách ngậm núm vú sao cho đúng… Việc thực hành cho bé bú sai cách cũng là một trong những nguyên nhân khiến mẹ bị mất sữa đột ngột.
Sử dụng thuốc điều trị bệnh
Sau sinh, việc sử dụng thuốc của sản phụ cần đặc biệt lưu ý vì nó có thể ảnh hưởng đến sữa và sức khỏe của bé. Sử dụng thuốc đặc trị, thuốc kháng sinh có thể làm ức chế quá trình tiết sữa, dẫn đến giảm sữa hoặc mất sữa đột ngột.
Dấu hiệu mất sữa sau sinh
Dấu hiệu mất sữa đột ngột sau sinh có thể biểu hiện qua những thay đổi về lượng sữa mẹ sản xuất hoặc cảm giác trong quá trình cho con bú hoặc vắt sữa.
Ngực xẹp nhũn, không căng tức
Bầu ngực là nơi chứa đựng sữa. Vì thế, nếu ngực căng đầy chứng tỏ mẹ có nhiều sữa. Ngược lại, bầu ngực không căng mà luôn trong tình trạng nhão, xẹp thì khả năng cao là mẹ ít sữa hoặc mất sữa. Đặc biệt là những mẹ trước đây ngực luôn căng tròn mà bỗng nhiên nhão xẹp thì nguy cơ mất sữa là rất lớn.
Trong trường hợp mất sữa, mẹ có thể không cảm nhận sự tăng kích thước hay căng tròn của vùng vú như trước đây khi sữa đầy.
Mẹ không có sữa hoặc rất ít sữa
Dấu hiệu rõ ràng của mất sữa đột ngột là lượng sữa mẹ sản xuất giảm đáng kể so với trước đó. Bạn có thể thấy rằng bé cảm thấy đói sau khi bú, thậm chí, ngay cả khi mẹ nặn bằng tay hay vắt sữa thì cũng chỉ ra vài giọt không đủ cho con ăn.
Tắc tia sữa
Tắc tia sữa dẫn đến tình trạng mẹ ít sữa hoặc mất sữa. Trường hợp này, mẹ có thể bị sốt, đau tức ngực. Ngực có thể căng đầy nhưng lại không chảy sữa. Nguyên nhân là do sữa vẫn được tạo ra nhưng ống dẫn sữa bị tắc khiến sữa không thông, lâu dần đông kết lại gây tắc và mất sữa.
Cách gọi sữa về khi mẹ mất sữa
Mất sữa đột ngột ảnh hưởng trực tiếp đến việc nuôi con bằng sữa mẹ. Bé yêu sẽ không được cung cấp đủ nguồn sữa mẹ ngọt ngào. Vì thế, khi bị tắc sữa hoặc mất sữa, mẹ nên áp dụng ngay các cách để gọi sữa về. Mẹ có thể tham khảo các cách sau:
Bổ sung đầy đủ dinh dưỡng
Sau sinh, mẹ nên ăn uống đầy đủ dinh dưỡng. Điều này không chỉ cung cấp dưỡng chất giúp mẹ hồi phục sức khỏe sau cuộc vượt cạn mệt nhọc mà còn giúp nguồn sữa dồi dào và chất lượng hơn.
Một số thực phẩm có tác dụng lợi sữa mẹ nên bổ sung vào thực đơn hằng ngày như: Thịt động vật (thịt bò, thịt lợn, trứng, cá…), rau củ quả (đu đủ xanh, rau ngót, mướp, quả sung, khoai lang…), trái cây (bưởi, vú sữa, hồng xiêm, na…).
Cho bé bú/ hút sữa đúng cữ, đủ cữ
Tác động bú của bé với hành động ôm ngực mẹ là cách để gọi sữa về hiệu quả nhất ngay cả khi bạn đã bị mất sữa đột ngột hoàn toàn. Vì thế, hãy cho bé bú nhiều hơn, lâu hơn để cơ thể hiểu và tiếp tục sản xuất thêm nhiều sữa hơn nữa.
Nếu bé không chịu bú, bú ít hoặc bú sai khớp ngậm, mẹ có thể dùng máy hút sữa để kích thích tuyến sữa hoạt động. Mới sinh, mẹ nên cho bé bú hoặc hút sữa 2 -3 giờ/ lần và thực hiện đều đặn mỗi ngày.
Massage ngực trước cữ bú
Trước khi con bú hoặc hút sữa, mẹ nên massage nhẹ nhàng bầu ngực. Đây là cách chữa mất sữa đột ngột hiệu quả mà nhiều sản phụ áp dụng thành công. Khi massage, mẹ dùng một tay nâng ngực, tay còn lại thì xoa nhẹ quanh bầu vú theo chiều kim đồng hồ khoảng 20 – 30 lần.
Chườm nóng ngực
Ngoài massage ngực, mẹ có thể chườm nóng trước khi cho con bú hoặc hút sữa. Mẹ có thể dùng khăn xô thấm nước nóng rồi chườm quanh bầu ngực hoặc dùng chai thủy tinh đựng nước ấm rồi lăn quanh ngực.
Ngoài ra, sản phụ có thể nướng củ hành rồi cho vào khăn bọc lại chườm quanh ngực. Đây là mẹo dân gian chữa mất sữa đột ngột rất hiệu quả.
Giữ tinh thần thoải mái, lạc quan
Như đã nói ở trên, yếu tố tinh thần ảnh hưởng lớn để việc tiết sữa. Vì thế, mẹ nên giữ tinh thần lạc quan, vui vẻ để sữa được tiết ra nhiều hơn. Đặc biệt, mẹ nên âu yếm bé nhiều hơn, cho con được tiếp xúc với mình mỗi ngày để tăng tình cảm giữ mẹ và bé.
Sử dụng sản phẩm lợi sữa
Sử dụng các sản phẩm lợi sữa là cách mà nhiều mẹ áp dụng để giúp phòng tránh mất sữa đột ngột và giúp tăng thêm lượng sữa cho con. Một số sản phẩm lợi sữa an toàn mẹ có thể sử dụng như: chè vằng, nước đỗ đen rang, nước gạo lứt rang… Những thức uống này vừa dễ làm vừa đảm bảo an toàn nên mẹ có thể uống thay nước lọc hàng ngày.
Kích sữa bằng máy hút sữa
Hiện nay, sử dụng máy hút sữa không chỉ có tác dụng với những mẹ có con không chịu ti mẹ mà còn được sử dụng như một phương pháp kích sữa hiệu quả nếu bạn hút đúng cách.
Hút sữa đúng cữ, đủ cữ giúp cơ thể luôn tiết sữa đều đặn, vừa đảm bảo đủ sữa cho con, vừa không gây mất sữa đột ngột.
Biện pháp phòng ngừa mất sữa đột ngột sau sinh
Mất sữa đột ngột sau sinh có thể gặp ở bất cứ sản phụ nào. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến việc nuôi con bằng sữa mẹ. Vì thế, phòng ngừa ngay từ đầu là biện pháp tốt nhất để có thể kéo dài thời gian bé yêu được lớn lên bằng nguồn sữa ngọt ngào và giàu dinh dưỡng của mẹ.
Những biện pháp sau sẽ giúp mẹ phòng tránh được hiện tượng mất sữa đột ngột sau sinh hiệu quả:
- Sau sinh nên ăn uống đầy đủ, tránh những đồ ăn có thể gây mất sữa như dưa muối, măng chua…
- Nên cho con bú sớm nhất có thể sau khi sinh, bú thường xuyên, đúng cữ, đủ cữ để nguồn sữa luôn được tiết ra dồi dào.
- Nên massage ngực thường xuyên để giúp sữa dễ lưu thông, hạn chế tắc tia sữa.
- Uống nhiều nước, đặc biệt là nước ấm.
- Khi bị mất sữa đột ngột cũng không nên quá lo lắng, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để tìm ra cách “gọi sữa” phù hợp.
Như vậy, bài viết đã cung cấp cho những thông tin hữu ích về tình trạng mất sữa đột ngột sau sinh. Nếu gặp phải tình trạng này, mẹ có thể tham khảo một số cách làm trong bài viết để khắc phục hiệu quả, giúp duy trì nguồn sữa mẹ quý giá cho bé yêu.
Mới đây, Bệnh viện Hồng Ngọc đã nhận danh hiệu “Bệnh viện Thực hành Nuôi con bằng sữa mẹ xuất sắc”. Đây là một trong những bệnh viện tiên phong tại miền Bắc áp dụng triệt để phương pháp da kề da sau sinh và khuyến khích sản phụ nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn ngay từ khi trẻ chào đời. 100% ca sinh tại Hồng Ngọc bao gồm cả sinh thường và sinh mổ sẽ được thực hiện da kề da theo đúng quy trình chuẩn của Bộ Y tế và khuyến cáo của WHO, đảm bảo an toàn và khoa học. Việc được da kề da ngay sau sinh đúng cách cũng góp phần “gọi sữa về” nhanh hơn, để trẻ sớm được đón nhận những giọt sữa non quý giá của mẹ.
**Lưu ý: Những thông tin cung cấp trong bài viết của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. Người bệnh không được tự ý mua thuốc để điều trị. Để biết chính xác tình trạng bệnh lý, người bệnh cần tới các bệnh viện để được bác sĩ thăm khám trực tiếp, chẩn đoán và tư vấn phác đồ điều trị hợp lý.
Theo dõi fanpage của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc để biết thêm thông tin bổ ích khác: https://www.facebook.com/BenhvienHongNgoc/
