Cây cà phê có điều kiện sinh trưởng khá khác biệt và không phải nơi nào cũng có thể trồng được. Vậy cà phê được trồng nhiều nhất ở vùng nào? Các điều kiện lý tưởng để cây cà phê phát triển mạnh được tìm thấy trên khắp thế giới. Các quốc gia và vùng đất trồng cà phê dọc theo khu vực Xích đạo có tên là Vành đai cà phê, nằm giữa vĩ độ 25 độ Bắc và 30 độ Nam. Hãy cùng Thiên Hạt Coffee tìm hiểu về các vùng trồng nhiều cà phê nhất tại Việt Nam và trên thế giới qua bài viết dưới đây!
Nguồn gốc cây cà phê tại Việt Nam
Về nguồn gốc, giống cây cà phê bắt nguồn từ vùng nhiệt đới gần đường xích đạo. Cụ thể là các quốc qua ở vùng châu Phi và các vùng Madagascar, Comoros, Mauritius và Réunion. Cây cà phê được du nhập và trồng rộng rãi ở nhiều quốc gia như: Ả Rập, Thổ Nhĩ Kỳ, Ba Tư, Việt Nam…
Sau hơn 400 năm hình thành và phát triển cà phê dần trở nên phổ biến, được nhiều người yêu thích. Tại Việt Nam, cây cà phê được người Pháp đưa đến và gieo trồng ở đồn điền vào thế kỷ 19. Giống cà phê đầu tiên được trồng tại nước ta là cà phê chè, còn gọi là cà phê Arabica. Hiện nay tại Việt Nam cà phê vối là loại cà phê có sản lượng cao nhất.
Năm 2020, Việt Nam xếp thứ hai toàn cầu với sản lượng 29 triệu bao. Ngoài ra, Việt Nam cũng là quốc gia có năng suất cà phê cao nhất thế giới với 2,4 tấn trên mỗi hecta, gần gấp đôi Brazil (1,4 tấn/hecta) và vượt xa các nước khác trong top 10 như Honduras (0,9 tấn/hecta), Colombia (0,9 tấn/hecta), Ethiopia (0,7 tấn/hecta) hay Indonesia (0,5 tấn/hecta).
Sự phân bố khu vực trồng cà phê phụ thuộc vào sự dung hòa giữa “thiên thời, địa lợi, nhân hòa”, mà trong đó địa lợi là một trong những yếu tố quan trọng và quyết định, thúc đẩy cà phê Việt có những bước tiến nhảy vọt. Cây cà phê thích hợp sống ở những vùng đất đồi núi cao (cao hơn mực nước biển khoảng 600 mét trở lên). Việt Nam lại là đất nước có địa hình rất phức tạp. Vì vậy cây cà phê phân bố không đồng đều trên dải đất hình chữ S của chúng ta. Nó được trồng tập trung ở những vùng có nhiều đồi núi cao.
Cà phê được trồng nhiều nhất ở vùng nào tại Việt Nam?
Theo số liệu từ Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, ở Việt Nam, cà phê là cây trồng chủ yếu tại các tỉnh Tây Nguyên. 5 tỉnh Đắk Lắk, Gia Lai, Lâm Đồng, Đắk Nông và Kon Tum có tổng diện tích khoảng 577,8 ngàn ha, chiếm 89,6% diện tích cà phê của cả nước. Tây Nguyên còn có các địa danh trồng cà phê nổi tiếng như Cầu Đất, Núi Min, Trạm Hành.
Đắk Lắk được mệnh danh là “thủ phủ” của cà phê Việt Nam. Nếu hỏi cây cà phê được trồng nhiều nhất ở tỉnh nào của Tây Nguyên thì câu trả lời chắc chắn là Đắk Lắk.
Diện tích cà phê ở Đắk Lắk hiện nhiều nhất ở khu vực Tây Nguyên. Với khoảng 205.000 ha cà phê Đắk Lắk chiếm tới 70% tổng diện tích cây công nghiệp dài ngày của tỉnh, chiếm thế độc tôn trong cơ cấu cây trồng. Diện tích này cũng tương đương 42% diện tích cà phê của khu vực Tây Nguyên và hơn 32% diện tích cà phê của cả nước.
Với người dân Đắk Lắk nói riêng và Tây Nguyên nói chung, cây cà phê là linh hồn cũng là nguồn sinh kế.
Sản lượng cà phê mỗi năm của Đắk Lắk là khoảng 450.000 – 490.000 tấn, dẫn đầu sản lượng cả nước. Điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng thích hợp của nơi đây đã khiến cà phê trở thành mặt hàng xuất khẩu chủ lực của tỉnh.
TP Buôn Ma Thuột hiện là tỉnh lỵ Đắk Lắk, cũng là đô thị hạt nhân vùng Tây Nguyên. Chất lượng cũng như sự nổi tiếng cũng của thương hiệu cà phê Buôn Ma Thuột đã giúp cho nền kinh tế, xã hội địa phương phát triển nhanh chóng. Những đồn điền cà phê trên miền đất đỏ bazan Buôn Ma Thuột có lịch sử trăm năm đã mang lại đời sống sung túc cho người dân nơi đây.
Các vùng trông cà phê khác ở Việt Nam
Vùng trồng cà phê Tây Bắc
Ngoài Tây Nguyên và Đắk Lawsk, cà phê được trồng nhiều nhất ở vùng nào khác tại Việt Nam không? Tây Bắc là một trong 3 vùng nổi tiếng ở Việt Nam về cà phê, đặc biệt là cà phê Arabica, hay còn được gọi là cà phê chè.
Tây Bắc đặc biết đến là vùng có địa hình chia cắt phức tạp, gồm một số núi trung bình và núi cao bao quanh với các bồn địa lớn, nhỏ, trong đó có những cao nguyên như cao nguyên Sơn La, cao nguyên Mộc Châu…
Đặc điểm của các vùng đất ở đây không có độ cao lý tưởng, chỉ vào khoảng 400 – 500m nhưng vẫn có thể trồng cà phê Arabica, sản phẩm cũng cho chất lượng khá vì nó có điều kiện khí hậu đặc trưng của vị trí gần vĩ tuyến Bắc.
Nhiều nghiên cứu của Hiệp hội Cà phê Ca cao Việt Nam đã khẳng định: Bên cạnh diện tích cà phê chè đang phát triển rất tốt ở khu vực nông trường Mường Ảng thuộc tỉnh Điện Biên thì còn có nhiều diện tích có thể trồng cà phê chè, đưa diện tích cà phê chè ở vùng Tây Bắc lớn hơn nữa.
Vùng trồng cà phê Trung Bộ
Những quả cà phê căng mọng từ những vùng trồng cà phê tại Việt Nam
Những quả cà phê căng mọng từ những vùng trồng cà phê tại Việt Nam
Khe Sanh (Quảng Trị) cũng là một vùng trồng nổi tiếng khác của giống cà phê Arabica và Catimor (cà phê mít), vốn có độ cao phù hợp và là vùng đồng bằng chịu những ngọn gió Lào hun đúc thổi từ hoang mạc Trung Á làm đồng khô cỏ cháy và con người gan góc kiên trì nhất Việt Nam. Bên cạnh đó, nước ta còn có vùng cà phê Arabica Tây Bắc đã có lịch sử cả trăm năm, tuy cho những sản phẩm thấp hơn so với các tỉnh Tây nguyên, song cũng góp phần làm hương sắc cà phê Việt thêm phong phú và đa dạng.
Tuy nhiên với điều kiện địa lý và khí hậu tại Khe Sanh (Quảng Trị), Phủ Quỳ (Nghệ An) lại phù hợp để trồng giống Catimor là loài được lai giữa chủng Catimor (Arabica) với Hybrid de Timor(lai giữa Arabica và Robusta ). Khi được trồng tại đây, cà phê tuy không có vị ngọt đậm như Bourbon nhưng Catimor lại có hương thơm sâu lắng và vị chát, mặn.
Cà phê được trồng nhiều ở vùng nào trên thế giới?
Hiện nay trên thế giới có rất nhiều vùng trồng cà phê nổi tiếng. Những vùng trồng cà phê này thường có sản lượng cà phê lớn, hạt cà phê ngon và chất lượng. Trên thế giới hiện nay, ngoại trừ Việt Nam còn có 5 vùng trồng cà phê nhiều và nổi tiếng như sau:
- Guatemala: Giống cà phê được đưa vào Guatemala đầu tiên là từ năm 1950. Đến năm 1988 cà phê tại vùng đất này trở nên phổ biến với sản lượng cao, chiếm khoảng 90% lượng hàng xuất khẩu. Một vài khu vực trồng nổi tiếng tại Guatemala như San Marcos, Acatenango, Atitlan, Coban…
- Ethiopia: Đây chính là nguồn gốc của cây cà phê nên không có gì lạ khi Ethiopia được xem là vùng trồng nhiều cà phê. Cà phê vùng Ethiopia thường được trồng phổ biến tại vùng Sidamo, Harer, Kaffa…
- Brazil: Đây là vùng sản xuất cà phê lớn nhất thế giới trong suốt 150 năm. Trong thị trường cà phê Brazil đã từng có thời điểm chiếm đến 80%. Cà phê Brazil thường được trồng chủ yếu ở Bahia, Espírito Santo, Minas Gerais, São Paulo…
- Colombia: Cà phê được du nhập vào Colombia từ năm 1723 bởi người Jesuits. Đến năm 1912 sản lượng cà phê xuất khẩu của Colombia chiếm khoảng 50%. Một số khu vực trồng đáng chú ý như Antioquia, Boyacá, Huila, Santa Marta, Quindio…
- Indonesia: Cà phê du nhập vào Indonesia từ thế kỷ 17 bởi người Hà Lan. Đến nay Indonesia đang là một trong những quốc gia cung cấp cà phê hàng đầu thế giới.
