Không ai biết cá chua có từ bao giờ, chỉ biết nó xuất hiện rất nhiều ở Phù Mỹ và một số vùng lân cận mới có. Cá chua là cá nước lợ sống trong các sông, ao. Cá chua Phù Mỹ được người dân nơi đây chế biến thành nhiều món khác nhau thường dùng để đãi khách quý. Những đứa con Phù Mỹ tha hương lập nghiệp nơi đất khách quê người rất thèm thuồng mỗi khi nhớ về. Cá chua có hình dạng mình dài, vảy trắng lóng lánh ánh bạc giống như cá măng nhưng thân cá tròn hơn, con lớn có thể đến vài kg. Ở Bình Định, cá chua có hầu hết quanh năm, nhưng chất lượng cá ngon nhất là vào độ mùa xuân – hạ, và độ tuổi chừng 4 – 5 tháng.
Loại cá chua thường sinh trưởng tốt ở môi trường nước sà hai (nước lợ) nên chất lượng thịt rất thơm ngon, càng nhai kỹ càng cảm nhận nhiều vị ngọt của miếng cá. “Tuổi đời” cá chua quyết định độ thơm ngon. Cá còn nhỏ thì chất thịt chưa ngon, nhưng da cá và phần đầu lại rất quyến rũ. Cá già khiến cho phần da hơi cứng, nhưng thịt thì săn chắc ngon hết chỗ chê. Một chủ hồ nuôi cá chua bật mí: “Cá bắt vào ban đêm thì ăn trọn con, không bỏ bộ phận nào, kể cả phần ruột; bắt buổi ngày thì phải bỏ đi bộ lòng vì nó còn đọng nhiều tạp chất khiến hương vị cá khi chế biến có vị đắng”.
Cá chua được chế biến nhiều món: cá chua hấp, cá chua nấu lá giang, cá chua nấu mẳn (chỉ nấu với nước và hành, không phụ thêm gia vị), nhưng thú vị nhất là nướng lá chuối ăn kèm muối ớt tươi. Món nướng thì ít nơi làm vì độ công phu của nó, nhưng nếu có một người quen nuôi cá chua, cuối tuần ra bờ hồ câu vài con, đốt than lên nướng và thưởng thức, hầu như ai cũng sẽ phải thốt lên: “Chu cha, thiệt là ngon!”.
Những món ngon được làm từ cá chua Phù Mỹ
Chất lượng thịt cá chua thơm ngon, càng nhai kỹ càng cảm nhận nhiều vị ngọt của miếng cá bởi chúng thường sinh trưởng tốt ở môi trường nước sà hai (nước lợ). Cá chua Phù Mỹ được người dân nơi đây chế biến thành nhiều món khác nhau: cá chua hấp, cá chua nấu lá giang, cá chua nấu.
Cá chua kho mẵng
Cá được làm sạch và lấy mật. Hành được bóc vỏ phi cho thơm, cho hỗn hợp nước mắm, nước lọc, đường, ớt xắt vào nồi đun tới sôi rồi cho cá vào đun lửa vừa. Nêm nếm lại hỗn hợp nước cá sao cho vừa miệng, tắt bếp, cho thêm tí bột ngọt vào cho đậm đà. Ngoài ăn với cơm, món này có thể ăn kèm với cá cũng ngon không kém gì. Nguyên liệu: 1 con cá chua tầm 1kg, làm sạch mang và lấy mật, tùy sở thích từng người mà có để lại bộ ruột cá hay không. Cắt 4 khúc. Gia vị: ớt tươi xắt, đường, nước mắm ngon, bột ngọt, hành băm. Cách làm: Phi thơm hành, cho hỗn hợp nước mắm, nước lọc, đường, ớt xắt vào nồi đun nước nóng già cho cá vào đun lửa vừa. Cá chín nêm nếm lại nước cá cho vừa miệng, tắt bếp, cho thêm tí bột ngọt vào cho đậm đà. mỏng. Món này có thể ăn với cơm hoặc nước cá dùng để ăn bún giống như kiểu bún cá ngừ cũng rất ngon..
Cá chua hấp lá giang
Cá được làm sạch, ướp cá với hành tím băm nhỏ và hạt nêm cho thấm gia vị. Cho nước vào chảo, muối và ớt đun nóng rồi xếp cá và lá giang vào, để lửa vừa cho đến khi cá chín. Cá có vị ngọt, giàu khoáng chất chữa được nhiều bệnh. Giữa tiết trời se se lạnh được thưởng thức hương vị chua của lá giang và hương ớt cay nồng pha chút ngòn ngọt của tô canh chua đang bốc khói thật là thú vị và hấp dẫn. Nguyên liệu: 1 con cá chua tầm 1kg, làm sạch mang và lấy mật, tùy sở thích từng người mà có để lại bộ ruột cá hay không. Xẻ 1 đường dọc thân cá cho cá ngấm gia vị và nhanh chín. Nửa củ hành tây, thái sợi. 1 quả cà chua thái mỏng theo chiều dọc quả. Hành lá lấy 1 đoạn từ củ cho đến giữa thân. Gia vị hành tím băm nhỏ, hạt tiêu, ớt xắt lát, muối, đường, hạt nêm. Rau sống các loại và bánh tráng. Cách làm: Ướp cá với hành tìm băm nhỏ và hạt nêm. Lấy chảo rộng cho nước, muối và ớt xắt vào, đun nóng thì xếp cá chua vào cho nước xăm xắp cá, để lửa vừa cho đến khi cá chín. Trở cá để cá chín đều 2 mặt. Phi thơm hành, cho hành tây, cà chua và hành lá nguyên củ vào xào nhanh tay, nêm nếm gia vị cho vừa miệng. Xếp cá ra đĩa, cho hành tây, cà chua và hành lá đã xào lên trên, thưởng thức cùng nước mắm tỏi ớt chua ngọt và rau sống càng đa dạng càng ngon, nên có chuối chat, khế, xoài xanh, thơm cắt mỏng.
Cá chua nấu đọt rau rừng
Cá chua mua về làm sạch vảy, ruột rồi ướp gia vị theo tỷ lệ sao cho vừa ăn. Nước sôi, cho cá vào nấu đến khi sôi lại lần nữa. Đọt rau rừng thì phi chút dầu với hành tỏi, xào sơ để tạo độ mềm, bóng mượt. Sau đó trút rau vào nồi nước cá chua đang sôi, giã thêm trái ớt hiểm và nêm nếm vừa ăn. Món này ngon lúc tô canh còn bốc khói, tỏa mùi rau, cá ngào ngạt. Gắp từng miếng cá dầm trong chén nước mắm nguyên chất, húp miếng canh thơm ngọt, đăng đắng, chua cay mà thưởng thức phải nói là xiêu lòng đến chi lạ. Những người bị bệnh tiểu đường, tim mạch nên tích cực ăn vì nguồn nguyên liệu tự nhiên, thanh sạch và tươi ngon.
Cá chua hấp tiêu
Chắc ít người biết đến cá chua, một trong nhựng loại cá khá phổ biến ở vùng biển Bình Định. Một trong những món yêu thích của mình là cá chua hấp tiêu. Cách chế biến cực kỳ đơn giản nhưng ăn thì khỏi phải chê. Cá nấu chín có vị ngọt và dai đặc trưng của cá đìa, vị béo của da và thơm của tiêu cực kỳ kích thích vị giác, các chua cuốn bánh tráng bình định thì ngon hết xẩy luôn. Nguyên liệu: nửa con cá chua, 1 chén muối tiêu ( muối + tiêu+ bột ngọt ) , rau kèm ( lá giang, hành, ngò ) + hành ớt. Cách làm: thân cá được khứa và sát muối tiêu ( bột ngọt) bao quanh rồi bắt lên hấp khoảng 20 phút để cá chín. Sau đó bỏ thêm rau + hành ớt hấp thêm khoảng 5 phút nữa.
Cá chua nướng giấy bạc
Nguyên liệu: 1 con cá chua khoảng 0,7kg – 0,9kg. 1 ít giấy bạc nếu có. 1/2 quả ớt sừng, 20g rau ngổ, mùi tàu. 2 thìa cà phê hạt nêm nấm, 4 thìa cà phê muối, 1 thìa cà phê đường, 2 thìa súp dầu ăn thực vật. 500ml nước dùng chay. Cách làm: Cá chua bắt được đem về rửa sạch, chế biến theo cách dân dã. Cho cá đã làm sạch lên vỉ, có hoặc không lót lá chuối tươi hay giấy bạc và nướng trực tiếp trên lửa than rực đỏ. Kỹ thuật nướng phải trở đều để cá chín đến sém vàng, không cháy mới ngon. Ăn cá chua nướng với bánh tráng mỏng cuộn rau sống, chấm mắm ớt tỏi, hoặc chấm muối trắng giã nhỏ cùng ớt hiểm xanh là ngon nhất
Trong tiết hè oi ả nóng bức, bên bãi biển sóng vỗ cuồn cuộn vào bờ mát rượi, quây quần cùng người thân và bạn bè ăn các món cá chua vừa trò chuyện, thỉnh thoảng nhấp vài ly Bầu Đá thì mọi điều lo lắng của cuộc sống dường như gác qua một bên. Món ngon cá chua Phù Mỹ ít xương, hàm lượng dinh dưỡng khá cao, tính lành nên thích hợp cho người bệnh mới khỏi, các sản phụ, cũng như những người suy dinh dưỡng hay lao động nặng…
