Đối với mỗi doanh nghiệp việc đưa ra các quyết định để lên kế hoạch chuẩn bị cho các chiến lược phát triển trong tương lai là một vấn đề rất là quan trọng; khi các quy định phù hợp với các yếu tố khách quan thì giúp doanh nghiệp thu lại được nhiều doanh thu. Ngược lại khi các quyết định không phù hợp thì các doanh nghiệp sẽ gặp nhiều khó khăn.
Để có thể ra các quyết định đúng đắn, chính xác, phù hợp với sự vận động và quá trình phát triển công ty buộc các doanh nghiệp phải phòng ngừa các rủi ro có thể xảy đến; đồng thời dự đoán khả năng các tình huống bất ổn có thể xảy ra trong tương lai để có thể chuẩn bị tinh thần, nguồn lực để khắc phục hạn chế những tác động tiêu cực không mong muốn.
1. Rủi ro và tính bất định là gì?
1.1. Rủi ro
Rõ ràng, rủi ro bao trùm hầu hết các khía cạnh trong quá trình ra quyết định của doanh nghiệp (và cuộc sống nói chung), và rất ít người có thể dự đoán chính xác những gì trong tương lai.
Rủi ro có thể có vô số hình thức – Theo nghĩa thông thường, rủi ro là kết quả của một hành động được thực hiện hoặc không được thực hiện, trong một tình huống cụ thể có thể dẫn đến tổn thất hoặc thu được lợi nhuận. Nó được gọi là một cơ hội hoặc mất mát hoặc tiếp xúc với nguy hiểm, phát sinh từ các yếu tố bên trong hoặc bên ngoài, có thể được giảm thiểu thông qua các biện pháp phòng ngừa. Những rủi ro cụ thể mà các công ty riêng lẻ phải đối mặt (chẳng hạn như rủi ro tài chính, hoặc rủi ro đình công trong lực lượng lao động), cho đến những rủi ro hiện tại mà các lĩnh vực công nghiệp cụ thể phải đối mặt (chẳng hạn như ngân hàng, sản xuất ô tô, hoặc xây dựng), đến các rủi ro kinh tế tổng quát hơn do biến động lãi suất hoặc tiền tệ, và cuối cùng là nguy cơ suy thoái. Rủi ro thường có ý nghĩa tiêu cực, xét về khả năng mất mát, nhưng tiềm năng thu được lợi nhuận lớn hơn kỳ vọng cũng thường tồn tại.
1.2. Tính bất định
Tính bật định hay còn được hiểu theo nghĩa là tính không chắc chắn. Đây là những tình huống mà nhà đầu tư không thể biết có xảy ra hay không nghĩa là không có sự chắc chắn hoặc một cái gì đó không được biết đến. Nó đề cập đến tình huống có nhiều lựa chọn thay thế dẫn đến một kết quả cụ thể, nhưng xác suất của kết quả là không chắc chắn. Trên thị trường có vô vàn những sự bất ổn vây quanh nhà đầu tư, việc đánh giá chính xác các tình huống hay kết quả trong tương lai có thể coi là bất khả thi. Điều này là do không có đủ thông tin và kiến thức về tình trạng hiện tại.
Tính bất định không thể được đo lường bằng các thuật ngữ định lượng thông qua các mô hình trong quá khứ. Do đó, xác suất không thể được áp dụng cho các kết quả tiềm năng, bởi vì xác suất là không xác định.Vậy rủi ro và tính bất ổn là gì?
Rủi ro và tính bất định (risk and uncertainty) là tình thế trong đó doanh nghiệp có thể mất đi một phần hoặc toàn bộ vốn đầu tư do hoạt động trong môi trường kinh doanh không chắc chắn.
Một số rủi ro có thể bảo hiểm được, ví dụ hỏa hoạn hoặc trộm cắp, nhưng không thể bảo hiểm khả năng tồn tại và thịnh vượng của một công ty. Bản thân công ty phải nhận thức được những rủi ro trên thương trường: nếu không bán được sản phẩm, công ty sẽ phá sản; nếu thành công công ty sẽ được hưởng lợi nhuận. Do vậy, chấp nhận rủi ro phải được coi là bộ phận không thể tách rời quá trình cung ứng hàng hóa và dịch vụ cũng như đổi mới sản phẩm. Trong một chừng mực nhất định, lợi nhuận là phần thưởng cho việc chấp nhận rủi ro.
2. Tìm hiểu về Risk and Uncertainty:
Vì các nhà quản trị doanh nghiệp không biết chắc chắn tương lai sẽ ra sao, nên họ buộc phải dự đoán tình hình khả thi nhất để ra quyết định thật phù hợp và hiệu quả giúp xác định cho khả năng xuất hiện các biến cố trong tương lai. Các dự đoán được các nhà quản lý tận dụng các nguồn thông tin thu thập hiện có để đưa ra các quyết định, như vậy tất cả phỏng đoán như vậy về khả năng xuất hiện các biến cố phải dựa vào ý chí chủ quan của người dự đoán. Chất lượng của các sự kiện được sự đoán phù thuộc vào các thông tin hiện có. Khi có lượng thông tin lớn làm căn cứ cho dự đoán và nhờ đó xác định được xác suất thống kê chính xác, chúng ta có thể gọi đó là rủi ro chứ không phải tính bất định.
Ví dụ, một công ty bảo hiểm nhận và chi trả bảo hiểm hỏa hoạn cho nhiều nhà sản xuất có thể tập hợp số liệu thống kê chi tiết về số vụ hỏa hoạn và giá trị tổn thất của từng vụ, nhờ vậy có thể sử dụng thông tin này để dự đoán khả năng một doanh nghiệp gặp hỏa hoạn. Thông tin thống kê chi tiết này cho phép công ty bảo hiểm tính phí bảo hiểm mà các nhà sản xuất phải nộp để được bồi thường khi có tổn thất xảy ra do hỏa hoạn và thu được lợi nhuận từ hoạt động bảo hiểm. Trái lại, từng nhà sản xuất riêng lẻ sẽ gặp khó khăn khi dự đoán khả năng tài sản bị tổn thất do hỏa hoạn và giá trị tổn thất, vì những sự kiện như thế trên thực tế hiếm khi xảy ra đối với nhà sản xuất.
Do phải đương đầu với khả năng hỏa hoạn, nhà sản xuất có thể lựa chọn giữa quyết định chịu mọi tổn thất xảy ra sự cố hỏa hoạn nghiêm trọng và quyết định tránh chịu toàn bộ chi phí phát sinh từ tổn thất do hỏa hoạn bằng cách trả cho công ty bảo hiểm một khoản phí để chia sẻ rủi ro. Khi làm theo cách sau, nhà sản xuất đã phân tán rủi ro và bây giờ họ chia sẻ rủi ro với tất cả những người tham gia bảo hiểm hỏa hoạn trong công ty bảo hiểm thực hiện loại bảo hiểm này. Nhà sản xuất cũng có thể chấp nhận rủi ro là giá nguyên liệu chủ yếu phục vụ cho sản xuất cao hơn nhiều trong năm tới,hoặc ký hợp đồng trên thị trường kỳ hạn để mua nguyên liệu cần cho quá trình sản xuất trong tương lai với giá cố định.
Khác với rủi ro, tính bất định phát sinh từ những thay đổi khoá dự đoán hoặc từ nhiều biến cố chưa xảy ra, không thể dự đoán chính xác được. Điều đáng tiếc là nhiều quyết định quản lý rơi vào phạm trù này, do hiếm khi chúng lặp lại và không có số liệu để định hướng cho tương lai. Những tổn thất bất định thị trường, chẳng hạn khả năng xuất hiện và quy mô tổn thất khi đưa một sản phẩm mới ra thị trường, được đánh giá thông qua việc kết nối những thông tin hạn chế với nhận thức và kinh nghiệm cá nhân của người giám đốc.
Các giám đốc có thể cải thiện chất lượng dự báo chủ quan của mình về tương lai bằng cách tiến hành thu thập và xử lý thông tin thật hiệu quả để tập hợp được thật nhiều thông tin số liệu cho việc dự báo; nhưng cùng với đó các doanh nghiệp phải tiến hành xem xét đánh giá sự cân đối giữa chi phí bỏ ra cho việc thu thập thông tin và giá trị của chúng trong việc cải thiện chất lượng của quá trình ra quyết định để có hướng lựa chọn hợp lý. Khi chi phí cho thông tin quá cao, các giám đốc có thể quay sang sử dụng quy tắc may rủi để đưa ra quyết định, tuy nhiên các này tiềm ẩn rất nhiều rủi ro.
Lý thuyết truyền thống về doanh nghiệp giả định doanh nghiệp được trang bị kiến thức hoàn hảo về chi phí và doanh thu tương lai của mình, đưa ra các quyết định về sản lượng và giá cả trên cơ sở cân nhắc giữa chi phí và doanh thu cận biên. Nhiều người phê phán giả định nhận thức hoàn hảo này vì những lý do mà chúng ta đã nêu ở trên.
3. Sự khác biệt chính giữa rủi ro và tính bất định:
Sự khác biệt giữa rủi ro và tính bất định hay tính không chắc được thể hiện qua các cơ sở sau
– Rủi ro được định nghĩa là tình huống thắng hoặc thua nó là một cơ hội hoặc mất mát một thứ gì đó. Tính bất định là tình trạng không có kiến thức để nhận biết về các sự kiện tiếp diễn trong tương lai.
– Rủi ro có thể được đo lường và định lượng thông qua các mô hình lý thuyết. Ngược lại, tính bất định không thể đo lường sự bằng định lượng, vì các sự kiện trong tương lai là không thể biết trước
– Các kết quả tiềm ẩn được biết đến trong rủi ro, trong khi trong trường hợp không chắc chắn, các kết quả không được biết.
– Rủi ro có thể được kiểm soát khi các doanh nghiệp kiểm tra và phát hiện qua đó áp dụng các biện pháp thích hợp để kiểm soát rủi ro; còn đối với tính bất định nảy sinh từ những thông hạn chế để dự đoán các sự kiện không phải ở hiện tại mà chỉ có thể xảy ra trong tương lai, vì vậy tính bất định nằm ngoài tầm kiểm soát của cá nhân hoặc doanh nghiệp
– Rủi ro có thể giảm thiểu rủi ro bằng cách các doanh nghiệp có thể thực hiện các biện pháp phòng ngừa cần thiết khi phát hiện rủi ro. Trái ngược với tính bất định không thể giảm thiểu vì không ai có thể biết nó sẽ diễn ra.
– Trong rủi ro, các xác suất được gán cho một tập hợp các tình huống không thể xảy ra trong trường hợp không chắc chắn.
