Mỏ quặng Apatít tại Lào Cai được đánh giá là lớn nhất khu vực Đông Nam Á với trữ lượng thời điểm hiện tại được xác định là 701 triệu tấn. Mỗi năm Công ty TNHH một thành viên Apatít Việt Nam khai thác, tuyển khoáng khoảng 8 – 10 triệu tấn quặng. Trữ lượng dồi dào, nhưng trong nhiều năm qua, quặng apatít vẫn chủ yếu được khai thác phục vụ nguyên liệu cho các nhà máy sản xuất phân bón có nguồn gốc lân như: Phân lân nung chảy Văn Điển; phân lân của Nhà máy Supe phốt phát Lâm Thao; phân bón Bình Điền; phân NPK Hoàng Liên, phân lân và phân NPK Lào Cai.
Chiến lược chế biến sâu nguồn quặng nói chung và quặng apatít nói riêng hiện đang được Chính phủ, các bộ, ngành và địa phương đặc biệt quan tâm trong giai đoạn hiện nay. Chế biến sâu quặng apatít có ý nghĩa quan trọng là gia tăng giá trị nguồn tài nguyên quốc gia, chuyển dịch cơ cấu sản xuất, giải quyết việc làm. Là quốc gia lấy mặt trận sản xuất nông nghiệp xếp lên hàng đầu, việc ưu tiên nguồn khoáng sản cho sản xuất phân bón là điều hết sức cần thiết. Năm 2009, Nhà máy sản xuất phân bón DAP số I tại Đình Vũ (Hải Phòng) chính thức hoàn thành với năng lực sản xuất 330 nghìn tấn phân bón chất lượng cao mỗi năm. Đây là dự án chế biến sâu nguồn quặng apatít với sản lượng lớn nhất tính đến thời điểm đó, doanh thu hằng năm đạt 330 triệu USD, giảm chi phí nhập khẩu nguồn phân bón DAP hằng năm là 200 triệu USD.
Tại Lào Cai, dự án Nhà máy sản xuất phân bón DAP số II đang xây dựng tại Khu công nghiệp Tằng Loỏng (Bảo Thắng) được coi là điển hình tiếp theo về chế biến sâu nguồn quặng apatít. Với tổng mức đầu tư hơn 5 nghìn tỷ đồng, ngoài năng lực sản xuất 330 nghìn tấn phân bón chất lượng cao, Nhà máy sản xuất phân bón DAP số II còn sản xuất 420 nghìn tấn axít-sun-phu-ríc đậm đặc (98,5%) và 162 nghìn tấn axít-phốt-pho-ríc. Với nguồn nguyên liệu chính trên 1 triệu tấn quặng apatít, mỗi năm Nhà máy sản xuất phân bón DAP số II sẽ cho doanh thu gần 400 triệu USD, đó là giá trị mà các nhà máy phân bón khác phải phấn đấu trong nhiều năm. Cũng tại Khu công nghiệp Tằng Loỏng, từ năm 2004 đến nay đã có 5 nhà máy sản xuất phốt pho vàng với nguyên liệu chính là apatít đã được xây dựng và đi vào hoạt động. Giá trị từ sản phẩm này mang lại đối với nền kinh tế quốc dân là rất đáng kể, khoảng 10 tấn quặng apatít (trị giá 14 triệu đồng) sẽ sản xuất được 1 tấn phốt pho vàng với trị giá 50 triệu đồng. Nếu các nhà máy phốt pho vàng tại Lào Cai hoạt động hết công suất có thể cung ứng cho thị trường trên 50 nghìn tấn sản phẩm/năm. Bên cạnh đó còn phải kể đến Nhà máy sản xuất phân bón của Công ty Cổ phần Vật tư nông sản – Apromaco với công suất 200 nghìn tấn phân lân và 150 nghìn tấn NPK/năm, Nhà máy sản xuất phụ gia thức ăn gia súc của Công ty Phúc Lâm tại Khu công nghiệp Tằng Loỏng với công suất 50 nghìn tấn/năm cũng là điển hình về các dự án chế biến sâu nguồn quặng apatít.
Đối với Công ty TNHH một thành viên Apatít Việt Nam, truyền thống hoạt động trong nhiều năm là khai thác và tuyển khoáng, nhưng những năm gần đây, đơn vị tập trung vào lĩnh vực chế biến sâu nhằm nâng cao giá trị kinh tế từ nguồn quặng apatít. Có thể kể đến hoạt động sản xuất phân bón NPK với năng lực trên 30 nghìn tấn/năm, doanh thu trên 200 tỷ đồng, sản xuất phốt pho vàng với công suất khoảng 10 nghìn tấn/năm. Hiện Công ty TNHH một thành viên Apatít Việt Nam đang hoàn thiện các thủ tục đầu tư xây dựng Nhà máy sản xuất axít-sun-phu-ríc với công suất 250 nghìn tấn/năm nhằm cung ứng nguyên liệu đầu vào cho Nhà máy DAP số II, Nhà máy sản xuất phụ gia thức ăn gia súc và Dự án nhà máy sản xuất phân bón cao cấp với nguyên liệu chính là quặng apatít tại Khu công nghiệp Tằng Loỏng. Hiện trong nước chưa có nhà máy nào sản xuất loại phân bón cao cấp này mặc dù nhu cầu sử dụng trên thị trường nội địa rất lớn, dự kiến công suất nhà máy phân bón cao cấp của Công ty TNHH một thành viên Apatít Việt Nam sẽ đạt 60 – 70 nghìn tấn/năm.
Chế biến sâu nguồn quặng apatít đồng nghĩa với phát triển sản xuất, đa dạng hóa các sản phẩm công nghiệp có giá trị kinh tế cao. Với lợi thế kề cận vùng mỏ, các dự án sản xuất công nghiệp với nguồn nguyên liệu là quặng apatít đang đóng góp ngày càng lớn vào cơ cấu giá trị sản lượng ngành công nghiệp của tỉnh. Theo báo cáo của ngành công thương, giá trị sản xuất tại các khu, cụm công nghiệp của tỉnh trong 6 tháng đầu năm đạt trên 600 tỷ đồng, doanh thu ước đạt 4.000 tỷ đồng, tăng 22% so với cùng kỳ năm 2012, trong đó Khu công nghiệp Tằng Loỏng vẫn chiếm ưu thế với nhiều nhà máy có quy mô lớn về sản xuất công nghiệp. Điều đó càng chứng minh định hướng tập trung chế biến sâu nguồn quặng apatít là quan trọng, đúng như việc biến thau… thành vàng ròng.
