Cứ mỗi năm tới dịp Tết về thì thứ không thể thiếu để trang trí tết trên bàn thờ gia tiên đó là mâm ngũ quả. Mâm ngũ quả bày trên bàn thờ ngày Tết không chỉ khiến không khí Tết lan tỏa khắp nơi mà còn mang ý nghĩa tâm linh hết sức quan trọng.
1. Ý nghĩa mâm ngũ quả
Mâm ngũ quả được bày trên bàn thờ gia tiên ngày Tết xuất phát từ đạo Phật với hình ảnh trái cây 5 màu. Theo quan niệm nhà Phật, 5 màu quả tượng trưng cho ngũ thiện căn bản bao gồm: Huệ căn (sáng suốt), niệm căn (ghi nhớ), định căn (tâm không loạn), tấn căn (ý chí kiên trì) và tín căn (lòng tin).
Theo quan niệm của người Việt nói riêng và văn hóa phương Đông nói chung, mâm ngũ quả còn tượng trung cho 5 yếu tố của Ngũ hành là Kim – Mộc – Thủy – Hỏa – Thổ, là những yếu tố cấu thành nên vũ trụ. Đó cũng là lý do mâm ngũ quả thường có 5 loại trái cây với tên gọi khác nhau, màu sắc khác nhau.
» Xem thêm: Những câu chúc Tết Qúy Mão năm 2023 hay và ý nghĩa
2. Cách bày mâm ngũ quả theo vùng miền
Tùy mỗi địa phương, mâm ngũ quả chính là những mong muốn chung của người địa phương đó vào dịp Tết. Mâm ngũ quả là nét đẹp văn hóa của người Việt ở cả 3 miền. Mọi người đều mong muốn dâng những sản vật vùng miền, những gì tinh túy nhất dành cho ông bà, tổ tiên, thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn, thể hiện thành quả lao động cả năm dâng lên bề trên.
Miền Bắc: Mâm ngũ quả trên bàn thờ ngày Tết theo truyền thống thường sẽ có nải chuối xanh đặt ở dưới cùng. Ở giữa thường đặt những quả cỡ lớn làm trung tâm như bưởi, bòng, dưa hấu, dừa… Điểm xuyết xung quanh là các loại quả có kích cỡ, màu sắc khác nhau như táo, ớt, quất, nho… Cách bày biện này thường thấy ở các gia đình Bắc Bộ.
Miền Nam: Với người miền Nam, mâm ngũ quả được bày biện với mong muốn “Cầu sung vừa đủ xài”, tức là mong một năm mới đủ đầy, sung túc. Mâm ngũ quả vì thế cũng tương ứng với 5 loại quả: Mãng cầu, sung, dừa, đu đủ, xoài… Ngoài ra, còn có thêm quả thơm (dứa) với mong muốn con cháu đầy nhà hay một cặp dưa hấu xanh vỏ đỏ lòng để cầu mong may mắn cả năm.
Bên cạnh đó, người miền Nam không thờ cúng một số loại trái cây có cách phát âm mang ý nghĩa không tốt như chuối (Chúi nhủi, làm ăn không phất lên được), lê (lê lết, đổ bể, dễ thất bại), cam, quýt (Quýt làm cam chịu),…
Miền Trung: Người miền Trung lại có cách bày biện trang trí mâm ngũ quả khá đơn giản. Thường là dứa đặt cao nhất, xung quanh được bày xoài, thanh long, táo, nho, quýt…
» Xem thêm: Ngày Tết, món ăn nào tốt cho sức khỏe
3. Cách bày mâm ngũ quả đem lại may mắn và tài lộc
Mâm ngũ quả thường được trưng với 5 loại trái cây khác nhau và điều này cũng được nhắc đến trong kinh Vu Lan Bồn với hình ảnh tượng trưng trái cây 5 màu. Và đối với người Việt chúng ta, con số 5 tượng trưng cho mong muốn được ngũ phúc lâm môn:
- Phú: Giàu có, nhiều của cải
- Quý: Phẩm chất sang trọng
- Thọ: Sống lâu trăm tuổi
- Khang: Có nhiều sức khỏe
- Ninh: Cuộc sống bình an
Còn trong Phật Giáo, 5 màu sắc của mâm ngũ quả tượng trưng cho “ngũ thiện căn” là tín căn (lòng tin), tấn căn (ý chí kiên trì), niệm căn (ghi nhớ), định căn (tâm không loạn), huệ căn (sáng suốt). Vì thế, các loại hoa quả được chưng trên mâm ngũ quả dịp Tết cũng mang những ý nghĩa nhất định như:
Quả chuối: Đây là loại quả rất quen thuộc trong các mâm ngũ quả của cả 3 miền Bắc – Trung – Nam. Trong đó quả chuối luôn được đặt ở dưới cùng như một bàn tay nâng đỡ, mang ý nghĩa đủ đầy và đùm bọc lẫn nhau của các thành viên trong gia đình. Chuối được bày trên bàn thờ thường là chuối tiêu già quả nhưng vẫn còn đủ xanh để trong những ngày Tết có thể chín dần, không bị hỏng. Mỗi nải chuối thường trên 20 quả với hình dáng cong cong để ôm được các loại quả khác.
Phật thủ: Trong tín ngưỡng của người Việt, Phật giáo có một vị trí quan trọng trong niềm tin của mọi người. Quả Phật thủ từ lâu đã trở thành loại quả quen thuộc dùng để thờ hoặc lễ trong những ngày trọng đại, mùng một, rằm hay trên mâm ngũ quả ngày Tết vì hình dáng của quả Phật thủ rất giống bàn tay Phật. Loại quả này mang ý nghĩa mong bàn tay phật che chở cho cả gia đình.
Quả Phật thủ đẹp là quả màu vàng óng, những ngón tay mọng, bung xòe rộng, xếp thành nhiều tầng. Lưu ý khi chọn mua quả Phật thủ cúng tổ tiên, thần linh, bạn nên tránh mua quả bị xước sát, bị sâu đục khoét, bị dập hoặc gãy ngón. Bạn cũng không nên chọn quả Phật thủ còn non vì chúng ít thơm hơn và cũng rất nhanh hỏng. Để trưng bày Phật thủ lâu hơn, bạn cũng nên dùng rượu trắng lau vỏ ngoài của quả.
Quả dứa: Trong quan niệm phong thủy từ lâu đời, thì quả dứa với vô số mắt trên thân quả đại diện cho sự may mắn, sung túc về vật chất và cả tiền bạc. Vì vô số mắt, không ai đếm xuể nên quả dứa sẽ giúp vận tài lộc của chủ nhân tiền vào như nước, đếm mãi không hết. Do đó, dứa cũng là những loại quả được ưa chuộng dùng để cúng lễ bạn nên dùng. Ngoài ra, các chuyên gia phong thủy khuyên rằng nên bày 9 quả dứa ở hướng Đông Nam của ngôi nhà và tốt nhất là nên đặt ở phòng khách để đón tài lộc. Đồng thời, để có thể phát huy tối đa tác dụng thì bạn có thể đặt thêm dứa ở nhà bếp để cầu chúc sự may mắn, thịnh vượng cho cả gia đình.
Quả bưởi: Bưởi là một trong những loại trái cây thường được trưng bày vào dịp Tết ở các gia đình miền Bắc. Quả bưởi tươi xanh, căng bóng và tròn đều luôn được các bà nội trợ trưng bày trên mâm quả,với ý nghĩa tròn đầy, viên mãn, gia đình thịnh vượng, sum vầy và mọi người mạnh khỏe, bình an. Ngoài ra, trong tiếng Hán, từ “bưởi” có cách phát âm gần giống với từ “con trai”. Vì vậy mà bưởi còn được mọi người chưng cúng để xin lộc về con cái.
Quất: Quất là một loại quả được bày trên mâm ngũ quả trong ngày Tết, có ý nghĩa mang lại sung túc, ăn nên làm ra, dồi dào sức khỏe. Cây quất được chọn để trang trí trong nhà vào ngày Tết là những cây lá xanh tốt, quả vàng đều, sai quả thể hiện sự trù phú, hứa hẹn năm mới được mùa, ăn nên làm ra và dồi dào sức sống. Vì vậy khi Tết đến mọi người thường chọn cây cây quất để trong nhà với hy vọng mang lại niềm vui và may mắn cả năm cho gia đình.
Quả cam: Quả cam đại diện cho sự may mắn, thành công và những điều tốt đẹp trong cuộc sống mà bất kể ai cũng mong muốn. Vì vậy, nếu còn băn khoăn chưa biết chọn loại quả thắp hương gồm những quả gì thì bạn có thể dùng quả này.
Đào: Đào là loại trái cây tượng trưng cho sự hưng thịnh, cho sức khỏe và tuổi thọ. Có lẽ vì vậy mà nó cũng là một trong những loại trái cây phong thủy được bày trí nhiều trên bàn thờ, cầu nguyện sức khỏe, bình an cho các thành viên và sự trường thọ cho ông bà lớn tuổi.
Quả sung: Chúng ta thường thấy quả sung là một trong những loại trái cây không thể thiếu trong mâm ngũ quả tết. Quả sung tròn nhỏ mọc thành từng chùm có trái chuyển màu từ xanh lúc non và thành đỏ lúc chín cũng như tên gọi của mình, quả sung đem lại sự sung túc và nhiều may mắn cho gia chủ.
Đu đủ: Giống như tên gọi của nó chưng đu đủ trong ngày Tết, người Việt Nam mang theo mong muốn được sự đầy đủ, thịnh vượng trong cuộc sống không những trong kinh tế mà còn cả tình cảm. Quả đu đủ mang ý nghĩa hi vọng năm mới sẽ đủ đầy, không thiếu thốn trong mọi việc.
Quả thanh long: Mang ý nghĩa rồng mây hội tụ và biểu trưng cho sự cát tường, thịnh vượng. Không chỉ đẹp ở vẻ ngoài mà còn ở tên gọi, bởi theo quan niệm người dân nếu như đầu năm được rồng ghé thăm nhà thì cả năm được may mắn, phát tài phát lộc. Thanh long thường được nhiều gia đình chọn lựa để bày lên bàn thờ vì không chỉ màu sắc đẹp, nó còn thể hiện sự no đủ, sung túc của năm mới.
Quả lựu: Được xem là một trong những cây cho quả đem lại may mắn trong những ngày tết. Với quả lựu tròn căng mọng cùng với màu đỏ bắt mắt, lựu sẽ đem lại cho bạn sự viên mãn trong hạnh phúc gia đình và nhiều điều may mắn.
Lưu ý rằng một số gia đình còn khá cầu kỳ với việc chọn số lẻ trong mâm ngũ quả. Với cách bày biện như vậy, nhiều người cho rằng như vậy sẽ phù hợp với phong thủy để mọi việc hanh thông, đón thêm nhiều tài lộc trong năm mới.
Ngoài ra, bạn đừng quên mua Bảo hiểm sức khỏe VBICare như một món quà, lời chúc “Sức khỏe dồi dào” cho bản thân và gia đình trong năm mới.
Bảo hiểm sức khỏe VBICare bảo vệ bạn và gia đình trước các rủi ro về sức khỏe
Trong trường hợp chẳng may gặp các rủi ro về sức khỏe, bạn và gia đình còn được hỗ trợ các chi phí về Điều trị Nội trú, Phẫu thuật do bệnh; Chi phí điều trị tai nạn; Bảo hiểm tử vong, thương tật toàn bộ vĩnh viễn do bệnh hoặc tai nạn; và các quyền lợi bổ sung khác. Tổng quyền lợi bảo hiểm lên đến 2,3 tỷ VNĐ/người/năm.
» Tìm hiểu: Bảo hiểm sức khỏe VBICare – Quyền lợi lên đến 2 tỷ VNĐ
» Mua ngay: Bảo hiểm sức khỏe VBICare
