Thành ngữ mang tính hàm súc, khái quát cao. Nghĩa của thành ngữ thường không chỉ biểu hiện trên bề mặt ngôn từ mà nó thường mang ý nghĩa bao quát, mang tính biểu trưng và biểu cảm cao. Trong bà viết này, chúng tôi sẽ đi sâu vào là rõ khái niệm thành ngữ là gì? Ví dụ về thành ngữ
Thành ngữ là gì?
Thành ngữ là tập hợp các từ ngữ có tính tượng hình tượng trưng, thường dùng để chỉ các khái niệm, cái nhìn tổng quát, được nói thành câu cố định mà khi tách nghĩa các từ ngữ trong câu không giải thích được hàm ý của câu.
Nghĩa của thành ngữ có thể bắt nguồn trực tiếp từ nghĩa đen của các từ tạo nên nó nhưng thường thông qua một số phép chuyển nghĩa như ẩn dụ, so sánh,…
Cấu tạo của thành ngữ
Cấu tạo thành ngữ được phân loại như sau:
Dựa vào số lượng tiếng trong thành ngữ.
– Thành ngữ kết cấu ba tiếng
Trong trường hợp này, thành ngữ có hình thức là tổ hợp ba tiếng, nhưng về mặt kết cấu, đó chỉ là sự kết hợp của một từ đơn và một từ ghép
Ví dụ: Ác như hùm, có máu mặt, bé hạt tiêu, chết nhăn răng…
Kiểu có ba từ đơn, kết cấu giống như cụm từ C-V: Bạn nối khố, cá cắn câu…
– Thành ngữ có kết cấu 4 từ đơn hay 2 từ ghép liên hợp theo kiểu nối tiếp hay xen kẽ.
Kiểu này phổ biến hơn cả trong thành ngữ tiếng Việt
Ví dụ: Bán vợ đợ con, ăn to nói lớn, bảng vàng bia đá, phong ba bão táp, ác giả ác báo, …
Trong đó các chia ra các kiểu:
Kiểu thành ngữ có điệp ghép: Ăn bớt ăn xén, chết mê chết mệt, chúi đầu, chúi mũi…
Kiểu thành ngữ là kết hợp của hai từ ghép: Nhắm mắt xuôi tay, ăn bờ ở bụi, nhà tranh vách đất, bàn mưu tính kế…
– Thành ngữ kết cấu 5 hay 6 tiếng
Ví dụ: Treo đầu dê bán thịt chó, trẻ không tha già không thương, …
Có những thành ngữ có kiểu kết cấu lên tới bảy, tám, mười tiếng. Đó có thể hai hay ba ngữ đoạn, hai hay ba mệnh đề liên hợp tạo thành một tổ hợp ngữ cú dài cố định
Ví dụ: Vênh váo như bố vợ phải đâm, vén tay áo xô đốt nhà táng giày .v.v…
Ví dụ về thành ngữ
– Dĩ hòa vi quý. Thành ngữ này chỉ những người luôn lấy sự hòa hợp là trọng tâm, thể hiện cách cư xử, đối xử của người với người trong xã hội.
– Đục nước béo cò. Chỉ những con người mưu mô, lợi dụng lúc người khác khó khăn, nhân cơ hội để làm điều có lợi cho mình.
– Đừng xem mặt mà bắt hình dong. Dùng để phê phán những người luôn nhìn bề ngoài để đánh giá con người bên trong, đánh giá phẩm chất tâm hồn của người khác.
– Ếch ngồi đáy giếng. Mượn hình ảnh con ếch nằm ở dưới giếng sâu chỉ nhìn được miệng giếng nhỏ hẹp mà tưởng là cả bầu trời để chỉ những người hiểu biết nông cạn, không ra ngoài học hỏi, chỉ biết dừng chân ở một chỗ.
